SGK FİNANSMAN DENGESİ, SİGORTALI
ÇALIŞANLAR VE TÜİK İSTİHDAM VERİLERİ
(2020-2021 Ocak-Nisan Dönemi)
Bu notta, 2020 ve 2021 yılları
Ocak-Nisan dönemi itibariyle SGK finansman dengesi ile SGK kapsamında çalışan sayıları
ve TÜİK İşgücü Anketinden elde edilen istihdam verileri karşılaştırılacaktır.
SGK Finansman dengesi, sigortalı sayısı ve istihdama ilişkin kısa
değerlendirmeler ve etkileyen unsurlar aşağıda özetlenmektedir;
·
Toplam
Gelirler ve Prim gelirleri: 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde 161,6 milyar
lira olan toplam SGK gelirleri, 2021 yılının aynı döneminde yüzde 13,3 oranında
artarak 183,1 milyar liraya yükselmiştir. SGK’nun temel gelir kaynağını prim
gelirleri oluşturmaktadır. Aynı dönemde prim gelirlerindeki artış yüzde 14,7
olmuştur. SGK kapsamında çalışan sayısı ve asgari ücret artışı dikkate
alındığında prim gelirlerindeki artış oldukça düşük kalmış bulunmaktadır.
Ocak-Nisan döneminde SGK kapsamında çalışan sayısı yüzde 6,9 oranında artarken, asgari ücrette yüzde 21,6 oranında artmıştır.
Bu iki veri, prim gelirlerindeki artışın yetersizliğini göstermektedir.
·
Toplam
Giderler ve Açık: İncelenen dönemde, SGK toplam giderlerindeki artış yüzde
10,5 olmuştur. Bu dönemde emekli aylıkları yüzde 16,8, sağlık harcamaları yüzde
18,2 artarken, diğer giderler yüzde 35,4 oranında düşüş göstermiştir.
Ocak-Nisan döneminde ortalama TÜFE enflasyonundaki artış yüzde 16 iken, diğer
giderlerdeki düşüş tutarlı görülmemektedir. Toplam giderlerdeki düşük artış,
SGK finansman açığında gerileme sağlamıştır. 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde
16,4 milyar lira olan açık, 2021 yılının aynı döneminde 13,6 milyar liraya
gerilemiştir.
·
SGK
Kapsamında Çalışanlar: 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde SGK kapsamında
çalışan sayısı ortalama 20 milyon kişi iken, çalışan sayısı 2021 yılının aynı
döneminde yüzde 6,9 oranında artarak 21,4 milyon kişiye yükselmiştir. Covid-19
krizine rağmen en yüksek artış 4/a kapsamında (eski SSK) çalışan işçilerde
gözlenmiştir. Bağımsız çalışan sayısında yüzde 5,8 artış olurken, memur sayısı
yüzde 1,1 artmıştır.
·
Covid-19 Salgın
Önlemleri: 2020 Nisan ayında Covid-19
salgınının istihdam ve üretim üzerine olumsuz etkilerini gidermek amacıyla “kısa
çalışma ödeneği” uygulaması kolaylaştırılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Ayrıca
işçi çıkarma yasağı getirilmiş ve “ücretsiz izne ayrılanlar için nakdi ücret
desteği” uygulaması başlatılmıştır. Bu iki uygulama SGK prim gelirleri üzerinde
etkili olurken, SGK kapsamında çalışan sayıları ve TÜİK toplam istihdam
verilerini üzerinden etkili olmamıştır. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret
desteği alan kişiler, SGK 4/a sigortalı çalışan kapsamında ve TÜİK istihdam
verisi kapsamında tutulurken, sigorta prim ödemesi yapmamaktadırlar. Bu
nedenle, sigortalı çalışan ve istihdam sayısında önemli bir artış gözlenirken, bu
artışlar prim tahsilatına yansımamaktadır. Uygulamanın başlatıldığı 2020 yılı
Nisan ayında, 3.243 bin kişi kısa çalışma ödeneği, 880 bin kişi de nakdi ücret
desteği almıştır. Ancak Ocak-Nisan dönemi ortalaması dikkate alındığında, bu
uygulamadan 2020 yılında 1.066 bin kişi yararlanırken, 2021 yılı aynı döneminde
bu sayı 2.053 bin kişiye yükselmiştir. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret
desteği alan kişiler hariç, “fiilen prim ödeyen” kişi sayısı 2020 Ocak-Nisan
döneminde ortalama 18.952 bin kişi iken, bu sayı yüzde 2,1 oranında artarak
2021 Ocak-Nisan döneminde 19.347 kişi olmuştur.
·
TÜİK
İstihdam Verisi: 2020 yılı Ocak-nisan döneminde ortalama toplam istihdam
26,306 kişi iken, bu sayı 2021 yılının aynı döneminde yüzde 4,8 oranında
artarak 27.564 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde ortalama kayıt dışılık oranı
yüzde 29,87’den yüzde 28,17’ye gerilemiştir. Bu veriye göre, kayıtlı istihdam
2021 yılında yüzde 7,3 oranında artarak, 18,4 milyon kişiden 19,8 milyon kişiye
yükselmektedir. Kayıt dışılık oranından hesapladığımız TÜİK’in kayıtlı
istihdamı ile SGK kapsamında çalışan sayıları arasında önemli bir fark olduğu
görülmektedir.
·
Genel
Değerlendirme: SGK ve TÜİK verileri birlikte değerlendirildiğinde, kayıtlı
istihdama ilişkin veriler arasında uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Ayrıca,
yeni uygulama ve düzenlemelerin gerektirdiği ilave bilgilendirmelerin kamuoyuna
yapılması ihtiyacı bulunmaktadır. Kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulamasının,
SGK çalışan ve prim gelirlerine etkisini görebilmek için, SGK’nun fiilen prim
ödeyen sayılarına ilişkin verileri açıklamasında da yarar görülmektedir.
SGK GELİR-GİDER DENGESİ, SGK KAPSAMINDA
ÇALIŞAN SAYILARI VE İSTİHDAM
|
|
Ocak-Nisan
Dönemi Ortalaması |
||||
|
2020 |
2021 |
%
Değişim |
|||
|
1.TOPLAM GELİRLER (Milyon TL.) |
161.646 |
183.079 |
13,3 |
||
|
Prim Gelirleri |
105.143 |
120.604 |
14,7 |
||
|
Yapılandırma |
737 |
10.677 |
1.348,7 |
||
|
Devlet Katkısı |
30.421 |
35.248 |
15,9 |
||
|
Faturalı Ödemeler ve Ek
Karşılıklar |
17.681 |
7.820 |
-55,8 |
||
|
Diğer Gelirler |
7.764 |
8.730 |
12,4 |
||
|
2.TOPLAM GİDERLER (Milyon TL.) |
178.032 |
196.643 |
10,5 |
||
|
Emekli Aylıkları |
111.133 |
129.798 |
16,8 |
||
|
Sağlık Harcamaları |
44.061 |
52.085 |
18,2 |
||
|
Diğer Giderler |
22.838 |
14.760 |
-35,4 |
||
|
3.AÇIK (Milyon TL.) |
-16.386 |
-13.564 |
-17,2 |
||
|
|
|||||
|
SGK KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR (Bin
Kişi) |
20.018 |
21.400 |
6,9 |
||
|
4/a |
14.138 |
15.327 |
8,4 |
||
|
4/b |
2.766 |
2.926 |
5,8 |
||
|
4/c |
3.114 |
3.147 |
1,1 |
||
|
TÜİK İŞGÜCÜ ANKETİ (Bin Kişi) |
|
||||
|
Toplam
İstihdam |
26.306 |
27.564 |
4,8 |
||
|
Kayıt Dışılık Oranı (%) |
29,87 |
28,17 |
-1,70
puan |
||
|
Kayıtlı İstihdam |
18.448 |
19.799 |
7,3 |
||
|
Kayıtlı İstihdam/SGK Kapsamı (%) |
92,16 |
92,52 |
+0,36
puan |
||
|
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VE NAKDİ
ÜCRET DESTEĞİ ALANLAR |
|||||
|
Kısa Çalışma Ödeneği (Bin
Kişi) |
809 |
1.244 |
53,8 |
||
|
Nakdi Ücret Desteği
Alanlar (Bin Kişi) |
220 |
846 |
284,5 |
||
|
TOPLAM |
1.066 |
2.053 |
92,6 |
||
|
FİİLEN PRİM ÖDEYENLER (Bin
Kişi) |
18.952 |
19.347 |
2,1 |
||
|
Hatırlatma |
|||||
|
ASGARİ ÜCRETİN İŞVERENE
MALİYETİ (TL.) |
3.605 |
4.382 |
21,6 |
||
|
Asgari Ücretten SGK Prim
Kesintisi |
1.015 |
1.234 |
21,6 |
||
|
TÜFE (Ocak-Nisan Ortalaması) |
449,87 |
521,78 |
16,0 |
||
