SGK FİNANSMAN DENGESİ VE SİGORTALI ÇALIŞANLAR

 

SGK FİNANSMAN DENGESİ, SİGORTALI ÇALIŞANLAR VE TÜİK İSTİHDAM VERİLERİ

(2020-2021 Ocak-Nisan Dönemi)

               Bu notta, 2020 ve 2021 yılları Ocak-Nisan dönemi itibariyle SGK finansman dengesi ile SGK kapsamında çalışan sayıları ve TÜİK İşgücü Anketinden elde edilen istihdam verileri karşılaştırılacaktır. SGK Finansman dengesi, sigortalı sayısı ve istihdama ilişkin kısa değerlendirmeler ve etkileyen unsurlar aşağıda özetlenmektedir;

·        Toplam Gelirler ve Prim gelirleri: 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde 161,6 milyar lira olan toplam SGK gelirleri, 2021 yılının aynı döneminde yüzde 13,3 oranında artarak 183,1 milyar liraya yükselmiştir. SGK’nun temel gelir kaynağını prim gelirleri oluşturmaktadır. Aynı dönemde prim gelirlerindeki artış yüzde 14,7 olmuştur. SGK kapsamında çalışan sayısı ve asgari ücret artışı dikkate alındığında prim gelirlerindeki artış oldukça düşük kalmış bulunmaktadır. Ocak-Nisan döneminde SGK kapsamında çalışan sayısı yüzde 6,9 oranında artarken,  asgari ücrette yüzde 21,6 oranında artmıştır. Bu iki veri, prim gelirlerindeki artışın yetersizliğini göstermektedir.

·        Toplam Giderler ve Açık: İncelenen dönemde, SGK toplam giderlerindeki artış yüzde 10,5 olmuştur. Bu dönemde emekli aylıkları yüzde 16,8, sağlık harcamaları yüzde 18,2 artarken, diğer giderler yüzde 35,4 oranında düşüş göstermiştir. Ocak-Nisan döneminde ortalama TÜFE enflasyonundaki artış yüzde 16 iken, diğer giderlerdeki düşüş tutarlı görülmemektedir. Toplam giderlerdeki düşük artış, SGK finansman açığında gerileme sağlamıştır. 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde 16,4 milyar lira olan açık, 2021 yılının aynı döneminde 13,6 milyar liraya gerilemiştir.

·        SGK Kapsamında Çalışanlar: 2020 yılı Ocak-Nisan döneminde SGK kapsamında çalışan sayısı ortalama 20 milyon kişi iken, çalışan sayısı 2021 yılının aynı döneminde yüzde 6,9 oranında artarak 21,4 milyon kişiye yükselmiştir. Covid-19 krizine rağmen en yüksek artış 4/a kapsamında (eski SSK) çalışan işçilerde gözlenmiştir. Bağımsız çalışan sayısında yüzde 5,8 artış olurken, memur sayısı yüzde 1,1 artmıştır.

·        Covid-19 Salgın Önlemleri: 2020 Nisan ayında Covid-19 salgınının istihdam ve üretim üzerine olumsuz etkilerini gidermek amacıyla “kısa çalışma ödeneği” uygulaması kolaylaştırılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Ayrıca işçi çıkarma yasağı getirilmiş ve “ücretsiz izne ayrılanlar için nakdi ücret desteği” uygulaması başlatılmıştır. Bu iki uygulama SGK prim gelirleri üzerinde etkili olurken, SGK kapsamında çalışan sayıları ve TÜİK toplam istihdam verilerini üzerinden etkili olmamıştır. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği alan kişiler, SGK 4/a sigortalı çalışan kapsamında ve TÜİK istihdam verisi kapsamında tutulurken, sigorta prim ödemesi yapmamaktadırlar. Bu nedenle, sigortalı çalışan ve istihdam sayısında önemli bir artış gözlenirken, bu artışlar prim tahsilatına yansımamaktadır. Uygulamanın başlatıldığı 2020 yılı Nisan ayında, 3.243 bin kişi kısa çalışma ödeneği, 880 bin kişi de nakdi ücret desteği almıştır. Ancak Ocak-Nisan dönemi ortalaması dikkate alındığında, bu uygulamadan 2020 yılında 1.066 bin kişi yararlanırken, 2021 yılı aynı döneminde bu sayı 2.053 bin kişiye yükselmiştir. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği alan kişiler hariç, “fiilen prim ödeyen” kişi sayısı 2020 Ocak-Nisan döneminde ortalama 18.952 bin kişi iken, bu sayı yüzde 2,1 oranında artarak 2021 Ocak-Nisan döneminde 19.347 kişi olmuştur.

·        TÜİK İstihdam Verisi: 2020 yılı Ocak-nisan döneminde ortalama toplam istihdam 26,306 kişi iken, bu sayı 2021 yılının aynı döneminde yüzde 4,8 oranında artarak 27.564 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde ortalama kayıt dışılık oranı yüzde 29,87’den yüzde 28,17’ye gerilemiştir. Bu veriye göre, kayıtlı istihdam 2021 yılında yüzde 7,3 oranında artarak, 18,4 milyon kişiden 19,8 milyon kişiye yükselmektedir. Kayıt dışılık oranından hesapladığımız TÜİK’in kayıtlı istihdamı ile SGK kapsamında çalışan sayıları arasında önemli bir fark olduğu görülmektedir.  

·        Genel Değerlendirme: SGK ve TÜİK verileri birlikte değerlendirildiğinde, kayıtlı istihdama ilişkin veriler arasında uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Ayrıca, yeni uygulama ve düzenlemelerin gerektirdiği ilave bilgilendirmelerin kamuoyuna yapılması ihtiyacı bulunmaktadır. Kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulamasının, SGK çalışan ve prim gelirlerine etkisini görebilmek için, SGK’nun fiilen prim ödeyen sayılarına ilişkin verileri açıklamasında da yarar görülmektedir.

SGK GELİR-GİDER DENGESİ, SGK KAPSAMINDA ÇALIŞAN SAYILARI VE İSTİHDAM

		Ocak-Nisan Dönemi Ortalaması
		2020		2021	% Değişim
1.TOPLAM GELİRLER (Milyon TL.)		161.646		183.079	13,3
Prim Gelirleri		105.143		120.604	14,7
Yapılandırma		737		10.677	1.348,7
Devlet Katkısı		30.421		35.248	15,9
Faturalı Ödemeler ve Ek Karşılıklar		17.681		7.820	-55,8
Diğer Gelirler		7.764		8.730	12,4
2.TOPLAM GİDERLER (Milyon TL.)		178.032		196.643	10,5
Emekli Aylıkları		111.133		129.798	16,8
Sağlık Harcamaları		44.061		52.085	18,2
Diğer Giderler		22.838		14.760	-35,4
3.AÇIK (Milyon TL.)		-16.386		-13.564	-17,2
SGK KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR (Bin Kişi)		20.018		21.400	6,9
4/a		14.138		15.327	8,4
4/b		2.766		2.926	5,8
4/c		3.114		3.147	1,1
TÜİK İŞGÜCÜ ANKETİ (Bin Kişi)
Toplam İstihdam	26.306		27.564		4,8
Kayıt Dışılık Oranı (%)	29,87		28,17		-1,70 puan
Kayıtlı İstihdam	18.448		19.799		7,3
Kayıtlı İstihdam/SGK Kapsamı (%)	92,16		92,52		+0,36 puan
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VE NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ ALANLAR
Kısa Çalışma Ödeneği (Bin Kişi)	809		1.244		53,8
Nakdi Ücret Desteği Alanlar (Bin Kişi)	220		846		284,5
TOPLAM	1.066		2.053		92,6
FİİLEN PRİM ÖDEYENLER (Bin Kişi)	18.952		19.347		2,1
Hatırlatma
ASGARİ ÜCRETİN İŞVERENE MALİYETİ (TL.)		3.605		4.382	21,6
Asgari Ücretten SGK Prim Kesintisi		1.015		1.234	21,6
TÜFE (Ocak-Nisan Ortalaması)		449,87		521,78	16,0