2023 YILI PERSONEL MALİYETİ/ÜRETİM DEĞERİ ORANI

 

2023 YILINDA PERSONEL MALİYETİ/ÜRETİM DEĞERİ ORANLARI

TÜİK, 2023 yılı “Yıllık Sanayi ve Hizmet” istatistiklerini açıklamıştır. 2023 yılında girişim sayısı, bir önceki yıla göre, yüzde 1,6 oranında azalırken, ücretli çalışan sayısı yüzde 3,6 oranında artmış ve 16,1 milyon kişiye yükselmiştir. Ücretli çalışanların yüzde 29,6’sı imalat sanayiinde, yüzde 10,4’ü inşaat sektöründe, yüzde 58’i ise hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Toptan ve perakende ticaret sektöründe çalışanların payı yüzde 21, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde çalışanların payı ise yüzde 7,5’tir. 2023 yılında personel maliyetlerinin üretim değerine oranı yüzde 12’ye yükselmiştir. Bu oran imalat sanayiinde yüzde 9,2, inşaat sektöründe yüzde 9,4, hizmetler sektöründe ise yüzde 18,1’dir.

2020-2022 döneminde personel maliyetlerinin üretim değeri içindeki payında belirgin bir düşüş yaşanmıştır. 2023 yılı seviyesi pek çok sektörde halen 2018-2020 dönemi ortalamasının altında bulunmaktadır. 2023 yılı oranının yükselemsinde asagari ücret artışı yanı sıra, EYT kapsamında ödenen kıdem ve ihbar tazminatları da etkili olmuştur.

Aylık personel maliyetinin aylık asgari ücretin işverene maliyetine oranı 2023 yılında 1,51’e yükselmiştir. Bu oran 2018 yılında 1,45 iken,  COVİT döneminde 1,27’ye kadar gerilemiş, 2021 yılında ise 1,33 olmuştur. İnşaat, konaklama- yiyecek hizmetleri, insan sağlığı-sosyal hizmetler, eğitim ve toptan ve perakende ticarette ücret seviyesi oldukça düşük seviyededir. En yüksek ücret seviyesi bilgi-iletişim sektöründe iken, eğitim ve sağlık sektöründe ücret seviyesinin düşüklüğü öneli bir soruna işaret etmektedir.

2024 AĞUSTOS-REEL KESİMİN MALİYET, ENFLASYON VE GENEL GİDİŞAT BEKLENTİLERİ

 

REEL KESİMİN MALİYET-ENFLASYON VE GENEL GİDİŞAT BEKLENTİLERİ

(Zafer YÜKSELER, 26 Ağustos 2024)

                TCMB İktisadi Yönelim Anketi verileri incelendiğinde, 2024 Ocak-Mart döneminde durağanlaşan genel gidişata ilişkin beklentinin Nisan-Mayıs aylarında arttığı, Haziran-Ağustos döneminde ise yüzde 9,2 oranında gerilediği görülmektedir. Reel Kesim Güven Endeksi 2023 Ekim ayında 105,3 değerine yükseldikten sonra takip eden aylarda genelde gerilemiştir. 2024 Mayıs ayında 102,4 olan güven endeksi, Haziran-Ağustos döneminde yüzde 4,3 gerilemiş ve Ağustos ayında son bir yılın en düşük değeri olan 98 değerini almıştır (Grafik:1). 2024 Ağustos ayında reel kesim güven endeksi göstergelerinden gelecek üç aya ilişkin üretim, istihdam ve ihracat siparişi beklentileri önemli ölçüde gerilerken, yatırım harcaması beklentisinde de sınırlı bir düşüş olmuştur. Son üç ay toplam sipariş beklentilerinde sınırlı bir artış gözlenirken, mevcut duruma ilişkin toplam sipariş beklentisi yüzde 3,1 oranında düşüş göstermiştir. Haziran ve Temmuz aylarında artan mamul mal stok mevcutları, Ağustos ayında da artışını sürdürmüştür.

2023 Haziran-Ağustos döneminde, firmaların gelecek üç aya ilişkin ortalama birim maliyet ve satış fiyatı beklentileri ciddi bir bozulma göstermişti (Grafik:2 ve 3). Kasım ve Aralık aylarında birim maliyet beklentilerinde sınırlı bir iyileşme gözlenirken, iç piyasa satış fiyatı beklentileri yükselmişti. 2024 Mart-Temmuz döneminde gerileyen iç piyasa satış fiyatı beklentileri, Ağustos ayında tekrar yükseliş göstermiştir. Temmuz ayında belirgin bir düşüş gösteren gelecek üç aya ilişkin birim maliyet beklentisi, Ağustos ayında yüzde 9,8 yükselmiştir. Firmaların son üç aydaki ortalama birim maliyetleri Mayıs-Temmuz döneminde gerilemiş, Ağustos ayında ise sınırlı bir düşüş göstermiştir. 2023 Aralık ayında yüzde 58,8 olan gelecek 12 aya ilişkin ÜFE enflasyon beklentisi, 2024 Temmuz ayında yüzde 51,8, Ağustos ayında ise yüzde 51,7 olmuştur. 2024 Ağustos ayı Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde gelecek 12 ay sonrasına ilişkin TÜFE enflasyon beklentisi ise, 2023 Aralık ayındaki yüzde 41,2 olan seviyesinden, yüzde 28,7’ye inmiştir. Üreticilerin enflasyon beklentisinin yüksek seviyesini koruduğu görülmektedir. Yılsonuna göre TÜFE beklentisi 12,5 puan, ÜFE beklentisi ise 7,1 puan gerilemiştir.