ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ -2020 Aralık

2019 yılı Aralık ayında 346,5 milyar dolar olan Net UYP açığı, 2020 yılı Aralık ayında, geçen yıla göre, 56,4 milyar dolar artarak 402,9 milyar dolara yükselmiştir. 2019 Aralık-2020 Aralık döneminde varlıklar kısmı 12,8 milyar dolar azalırken, yükümlülükler kısmı 43,7 milyar dolar artmıştır. Yükümlülükler kısmındaki artış doğrudan yatırım ve mevduatlardan kaynaklanırken, varlıklar kısmındaki düşüş rezervler ve mevduattaki azalıştan kaynaklanmıştır.

         ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (Milyon Dolar)

	2019Aralık (1)	2020 Aralık (2)	Fark  (2-1)	Farkın Kaynakları
				Ödemeler Dengesi Akımı	Değerleme ve Kur-Parite Farkları
NET UYP (1-2)	-346.492	-402.898	-56.406	-40.039	-16.367
1.Varlıklar	253.324	240.573	-12.751	-29.342	16.591
Doğrudan Yatırımlar	50.943	54.044	3.101	3.102	-1
Portföy Yatırımları	1.594	1.893	299	220	79
Ticari Krediler	19.541	21.918	2.377	2.377	0
Krediler	6.947	6.147	-800	-1.281	481
Mevduat	65.082	59.545	-5.537	-1.932	-3.605
Diğerler Varlıklar	3.521	3.749	228	34	194
Rezerv Varlıklar	105.696	93.277	-12.419	-31.862	19.443
2.Yükümlülükler	599.816	643.471	43.655	10.697	32.958
Doğrudan Yatırımlar	163.630	213.114	49.484	7.733	41.751
Portföy Yatırımları	133.723	117.303	-16.420	-5.273	-11.147
Ticari Krediler	56.260	56.990	730	-169	899
Krediler	188.353	184.221	-4.132	-9.480	5.348
Mevduat	56.524	70.457	13.933	17.847	-3.914
Diğer Yükümlülükler	1.326	1.386	60	39	21
ULUSLARARASI REZERVLER	144.857	127.683	-17.175	-29.997	12.822
TCMB	105.696	93.277	-12.419	-31.862	19.443
Bankalar	39.162	34.406	-4.756	1.865	-6.621

Kaynak:TCMB.

UYP stok değerleri, finansal varlık ve yükümlülüklere ilişkin ödemeler dengesi akım girişlerinden, farklı para birimlerinin dolara karşı değerlerindeki değişimden, Türk Lirasının dolar karşısındaki değerinden, hisse senetleri, DİBS ve altın fiyatlarındaki değişimden etkilenmektedir. Stok veriler incelendiğinde, en belirgin değişimin, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, rezerv ve mevduat kalemlerinde olduğu görülmektedir. 

2020 yılı Ocak-Aralık dönemi ödemeler dengesi akımları incelendiğinde, varlıkların TCMB rezervleri ile kredi-mevduat düşüşü nedeniyle 29,3 milyar dolar azaldığı görülmektedir. Aynı dönemde yükümlülükler 10,7 milyar dolar artmış ve sonuç olarak finans hesabı negatif 40 milyar dolar olmuş ve net yükümlülüğümüz de aynı tutarda artmıştır. 

2020 yılı Aralık ayı itibariyle, değerleme ve kur-parite farkları etkisi, varlıkları 16,6 milyar dolar, yükümlülükleri ise 32,9 milyar dolar artırmıştır. Böylece Net UYP’ye 16,4 milyar dolar negatif katkıda bulunmuştur. Varlıklar kısmı incelendiğinde, değerleme-kur-parite etkisinin TCMB rezerv varlıklarını 19,4 milyar dolar yükselttiği görülmektedir. Bunun büyük ölçüde altın fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandığı tahmin edilmektedir. En yüksek pozitif katkı, hisse senedi fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle, yükümlülükler kısmındaki doğrudan yatırımlardan gelmiştir. Değerleme-kur-paritenin doğrudan yatırımlara etkisi 41,8 milyar dolardır.

Aşağıdaki grafikte Net UYP verisi yanı sıra doğrudan yatırımlar ve hisse senetleri hariç Net UYP ile uluslararası rezervler verisi de yer almaktadır. 2019 yılı Aralık ayında -201,2 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar ve hisse senedi hariç net UYP, 2020 Haziran ayında -20951, Eylül ayında  -220,2, Aralık ayında ise -215,7 milyar dolar olmuştur.