2023 Nisan- Uluslararası Yatırım Pozisyonu ve Ödemeler Dengesi

 

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ

(Zafer YÜKSELER, 19 Haziran 2023)

2022 yılı Aralık ayında 301,5 milyar dolar olan Net UYP açığı, 2023 yılı Nisan ayında, geçen yılsonuna göre, 37 milyar dolar azalarak 264,5 milyar dolara gerilemiştir. Bu dönemde varlıklar kısmı 10,9 milyar dolar, yükümlülükler kısmı ise 47,9 milyar dolar azalmıştır. Yükümlülükler kısmındaki azalış doğrudan yatırım ve portföy yatırımlarından kaynaklanmış, krediler ve mevduatta artış gözlenmiştir. Varlıklar kısmında mevduat ve doğrudan yatırımlar artmış, resmi rezerv varlıklar ve ticari krediler ise azalmıştır.

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (Milyon Dolar)

	2022 Aralık (1)	2023 Nisan (2)	Fark   (2-1)	Farkın Kaynakları
				Ödemeler Denge. Akımı Oc-Nis.2023	Değerleme-Kur ve Parite Farkları
NET UYP (1-2)	-301.516	-264.539	36.977	-36.478	73.455
1.Varlıklar	308.294	297.334	-10.960	-19.812	8.852
Doğrudan Yatırımlar	55.984	57.845	1.861	1.861	0
Portföy Yatırımları	2.758	3.471	713	1.741	-1.028
Ticari Krediler	49.044	46.177	-2.867	-3.552	685
Krediler	7.358	7.152	-206	-112	-94
Mevduat	60.800	64.104	3.304	2.670	634
Diğer Varlıklar	3.614	3.708	94	25	69
Rezerv Varlıklar	128.736	114.877	-13.859	-22.445	8.586
2.Yükümlülükler	609.810	561.873	-47.937	16.666	-64.603
Doğrudan Yatırımlar	189.358	131.690	-57.668	3.766	-61.434
Portföy Yatırımları	93.159	87.325	-5.834	206	-6.040
Ticari Krediler	51.882	52.693	811	399	412
Krediler	179.657	182.999	3.342	741	2.601
Mevduat	88.532	99.837	11,305	11.532	-227
Diğer Yükümlülükler+SDR	7.222	7.329	107	22	85
ULUSLARARASI REZERVLER	166.414	153.886	-12.528	-21.962	9.434
TCMB	128.736	114.877	-13.859	-22.445	8.586
Bankalar	37.678	39.009	1.331	483	848

Kaynak:TCMB.

UYP stok değerleri, finansal varlık ve yükümlülüklere ilişkin ödemeler dengesi akım girişlerinden, farklı para birimlerinin dolara karşı değerlerindeki değişimden, Türk lirasının dolar karşısındaki değerinden, hisse senetleri, DİBS ve altın fiyatlarındaki değişimden etkilenmektedir. Stok veriler incelendiğinde, en belirgin değişimin, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, rezerv, kredi ve mevduat kalemlerinde olduğu görülmektedir. 2023 yılı Ocak-Nisan dönemi ödemeler dengesi akımları incelendiğinde, rezerv varlıklarda 22,4 milyar dolar azalışın etkisiyle toplam varlıkların 19,8 milyar dolar azaldığı görülmektedir. Ocak-Nisan döneminde, yükümlülükler kısmında doğrudan yatırımlar 3,7 milyar dolar, portföy yatırımları 0,2 milyar dolar, mevduat ise 11,5 milyar dolar artmış ve toplam yükümlülüklerdeki artış 16,7 milyar dolar olmuştur. Sonuç olarak finans hesabından 36,5 milyar dolar civarında giriş olmuş ve net yükümlülüğümüz de aynı tutarda artmıştır. 2023 yılı Nisan ayı itibariyle, değerleme, kur ve parite farkları etkisi, varlıkları 8,9 milyar dolar artırırken, yükümlülükleri 64,6 milyar dolar azaltmıştır. Böylece Net UYP’yi 73,5 milyar dolar azaltıcı etkide bulunmuştur. Ocak-Nisan döneminde doğrudan ve portföy yatırımları ile kredi ve rezervlere ilişkin değerleme varlık ve yükümlülükleri önemli ölçüde etkilemiştir. Değerleme ve parite etkisi resmi rezervleri 8,5 milyar dolar, banka rezervlerini ise 0,8 milyar dolar olmak üzere uluslararası rezervleri 9,4 milyar dolar artırmıştır.

Aşağıdaki grafikte Net UYP verisi yanı sıra doğrudan yatırımlar ve hisse senetleri hariç Net UYP ile uluslararası rezervler verisi de yer almaktadır. 2022 yılı Aralık ayında -140,5 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar ve hisse senedi hariç net UYP, 2023 Nisan ayında -168,5 milyar dolar olmuştur.