2024 NİSAN-SGK TEMEL VERİLERİ VE FİNANSMAN DENGESİ

 

2024 NİSAN: SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ TEMEL VERİLERİ VE

 SGK FİNANSMAN DENGESİ

(Zafer YÜKSELER, 1 Temmuz 2024)

ZORUNLU SİGORTALI SAYISI: 2023 nisan ayında 22,4 milyon kişi olan zorunlu sigortalı sayısı, 2024 yılı nisan ayında 22,9 milyon kişiye yükselmiştir. 4/C kapsamında çalışan (Emekli Sandığı) memur sayısı 2023 yılı nisan ayına göre 249 bin kişi, 4/A kapsamında çalışan (SSK) sayısı 374 bin kişi artarken, 4/B kapsamında çalışan (BAĞKUR) sayısı 98 bin kişi, azalmıştır. Zorunlu sigortalı sayısındaki sınırlı artış büyük ölçüde EYT’den kaynaklanmıştır. 4/C kapsamındaki memur sayısındaki artışın temel nedeni kamuda çalışan sözleşmeli personelin memur kadrosuna geçirilmesidir. Bu durum 4/A kapsamında çalışan sayısını da olumsuz etkilemiştir.

YAŞLILIK AYLIĞI ALANLAR: 2023 yılı nisan ayında 9.8 milyon kişi yaşlılık aylığı alırken, bu sayı 2024 yılı nisan ayında 11,7 milyon kişiye yükselmiştir. Yaşlılık aylığı alan kişi sayısı bu dönemde 1,9 milyon kişi artmıştır. Zorunlu Aktif Sigortalı/Yaşlılık Aylığı Alanlar oranı, 2023 nisan ayında 2,29 iken  bu oran 2024 nisan ayında ise 1,96’ya gerilemiştir. Önümüzdeki dönemde, istihdamda yavaşlama olması durumunda, bu oranın daha da bozulması beklenmektedir.

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ ÖDEYENLER: Emekli olanlardan tekrar işe başlayanların, emekli aylıkları yanı sıra ücret alabilmeleri için prime esas kazançlarının yüzde 32’si oranında sosyal güvenlik destek primi ödemeleri gerekmektedir. 2022 aralık ayında 946 bin kişi olan emekli olup çalışan ve sosyal güvenlik destek primi ödeyen kişi sayısı, 2023 nisan ayında 1.639 bin kişiye, 2024 nisan ayında ise 1.964 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde emekli olup yaşlılık aylığı almaya başlayan kişilerin yaklaşık yarısı tekrar çalışmaya başlamış ve SGK’ya prim ödemiştir.

TOPLAM AYLIK VE GELİR ALANLAR: Sosyal güvenlik sistemi yaşlılık aylığı yanı sıra ölüm aylığı, iş görememezlik aylığı, malul aylığı, vazife malul aylığı, vatani hizmet tertibinden aylık ödemeleri de yapmaktadır. 2023 nisan ayında toplam aylık ve gelir alan kişi sayısı 14,3 milyon kişi iken, bu sayı 2024 nisan ayında 16,3 milyon kişiye yükselmiştir.

ASGARİ ÜCRET VE EMEKLİ AYLIKLARI: Asgari ücret 2023 ocak ayında yüzde 54,6, temmuz ayında ise yüzde 34 oranında artırılmıştı. 2023 yılında emekli aylıkları ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında da yüzde 25 oranında artırılmıştı. 2023 mart ayında en düşük emekli aylığı 5.500 liradan 7.500 liraya çıkartılmış ve yıl sonuna kadar aynı seviyede tutulmuştur. 4/B ve 4/A kapsamındaki emeklilerin önemli bir kısmının kök aylıkları 7.500 liranın altında bulunmaktaydı. Bu kişilerin aylıkları Hazineden yapılan transferle karşılanmaktadır. 2023 Temmuz ayında asgari emekli aylığı 7.500 lirada sabit tutulduğundan, bu grupta yer alan tahminen 5-6 milyon kişinin gelirlerinde bir artış yapılmamıştı. 2023 yılı temmuz-aralık döneminde TÜFE enflasyonu yüzde 37,6 oranında yükselmiştir. Enflasyondaki bu yükseliş nedeniyle 2023 yılı ikinci yarısında tüm emekli, dul ve yetimler ciddi bir reel gelir kaybına uğramıştır.

2024 yılında asgari ücret yüzde 49,1 oranında artırılmıştır. En düşük emekli aylığı 10.000 liraya yükseltilmiştir. 4/C kapsamındaki memur emeklilerinin emekli aylıkları TİS hükümlerine göre ocak ayında yüzde 49,25 artırılmıştır. 4/A ve 4/B kapsamındaki emeklilerin aylıklarındaki artış ise yapılan ek düzenleme ile yüzde 37,5’ten yüzde 49,25’e yükseltilmiş ve tüm emeklilerin aylıkları aynı oranda artırılmıştır.

SGK’dan toplam aylık ve gelir alan dosya sayısına göre hesapladığımız ortalama aylık ödemesi 2023 ocak-nisan döneminde 6.996 lira, 2024 ocak-nisan döneminde ise 12.754 lira olmuştur. Ortalama aylık ödemesinin asgari ücrete oranı 2023 ocak-nisan döneminde yüzde 82,2 iken, 2024 ocak-nisan döneminde yüzde 75’e gerilemiştir.

TOPLAM GELİRLER VE PRİM GELİRLERİ: 2023 yılı ocak-nisan döneminde 555,8 milyar lira olan toplam SGK gelirleri, 2024 yılının aynı döneminde yüzde 114,9 oranında artarak 1.184,7 milyar liraya yükselmiştir. SGK’nın temel gelir kaynağını prim gelirleri oluşturmaktadır. Aynı dönemde prim gelirlerindeki artış yüzde 109,9 olmuştur. SGK kapsamında çalışan sayısındaki sınırlı artış prim gelirlerindeki artışı da sınırlandırmıştır. Ocak-nisan döneminde SGK kapsamındaki aktif sigortalı sayısı yüzde 1,1, asgari ücrette ise yüzde 99,9 oranında artış olmuştur.

TOPLAM GİDERLER VE AÇIK: İncelenen dönemde, SGK toplam giderlerindeki artış yüzde 105,8 olmuştur. Bu dönemde emekli aylık ödemeleri yüzde 110, sağlık harcamaları yüzde 107,9 artmıştır. Sağlık harcamalarının toplam giderler içindeki payı yüzde 23,9’dan yüzde 24,1’e yükselmiştir. SGK finansman açığı 24,4 milyar liradan 9,3 milyar liraya gerilemiştir. Bu dönemde, bütçe transferleri yüzde 122 oranında artarak 493,2 milyar liraya yükselmiştir.

Tablo:2- SGK GELİR-GİDER DENGESİ

	Ocak-Nisan Dönemi
	2023	2024	% Değişim
1.TOPLAM GELİRLER (Milyon TL.)	555.836	1.184.651	114,9
Prim Gelirleri	387.071	812.391	109,9
Yapılandırma	4.876	7.159	46,8
Devlet Katkısı	94.093	188.098	99,9
Ek Ödeme	14.714	30.981	110,6
Faturalı Ödemeler ve Ek Karşılıklar	52.076	137.290	263,6
Diğer Gelirler	6.007	8.731	45,3
2.TOPLAM GİDERLER (Milyon TL.)	580.208	1.193.954	105,8
Emekli Aylıkları	376.341	790.324	110,0
Ek Ödeme	16.301	32.887	101,7
Sağlık Harcamaları	138.590	288.161	107,9
Faturalı Ödemeler	38.134	60.544	58,8
Diğer Giderler	10.842	22.038	103,3
3.AÇIK (Milyon TL.)	-24.372	-9.303	-61,8
BÜTÇE TRANSFERLERİ (Milyon TL.) (1)	222.197	493.190	122,0
Asgari Ücret (TL/ay)	8.507	17.002	99,9
Ortalama Aylık Ödeme (TL/ay) (2)	6.996	12.754	82,3
Ortalama Aylık/Asgari Ücret (%)	82,2	75,0
Toplam Gelir/Toplam Gider (%)	95,8	99,2
Prim Gelirleri/Emekli Aylıkları (%)	102,9	102,8
Sağlık Harcamaları/Toplam Gider (%)	23,9	24,1

Kaynak:SGK.

(1)Bütçe transferleri ek ödeme, devlet katkısı, kamu görevlilerinim emekli ikramiye ve tazminatlarına

ilişkin faturalı ödemeler ve açık finansmanı yanı sıra firmalara ait prim ve AR-GE teşvikleri ile GSS prim

desteğini de kapsamaktadır.

(2)Ocak-nisan dönemi emekli aylık ödemesinin aynı dönemdeki aylık-gelir alan dosya sayına bölümüdür.