2025 MART-ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ENFLASYONU

 

2025 MART AYI-ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ENFLASYONU

 (Zafer YÜKSELER, 3 Nisan 2025)

            2025 Mart ayında TÜFE yüzde 2,46, Yİ-ÜFE yüzde 1,88 oranında artmıştır. Yıllık Yİ-ÜFE enflasyonu yüzde 23,50, TÜFE enflasyonu ise yüzde 38,10 olmuştur. Yıllık TÜFE ve ÜFE enflasyon farklılaşması, büyük ölçüde hizmet fiyat artışlarından kaynaklanmıştır. 2025 yılı Mart ayında TÜFE mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 30,50 iken, TÜFE hizmet grubunda yıllık enflasyon yüzde 56,34 olmuştur. Üretici fiyat endeksleri sadece malları kapsarken, tüketici fiyat endeksleri mal ve hizmetleri de kapsamaktadır.Üretici fiyatları endeksinde vergisiz fiyatlar kullanılırken, tüketici fiyatları endeksinde ÖTV, KDV ve benzeri dolaylı vergiler dahil piyasa fiyatları kullanılmaktadır. Bu durum, özellikle, başta petrol ürünleri olmak üzere enerji, motorlu taşıt araçları, alkollü içecekler, tütün mamulleri ve bazı dayanıklı tüketim mallarında TÜFE ile Yİ-ÜFE arasında önemli bir farklılığa neden olmaktadır. Döviz kurları, enerji fiyatları ve ham madde fiyatlarındaki değişim üretici fiyatlarına hızla yansırken, vergi ve idari düzenlemelerle TÜFE’ye yansıması sınırlandırılabilmektedir.  

Tablo:1- 2025 Ocak Ayı Yİ-ÜFE ve TÜFE Enflasyonu

		Aylık	Yıllık	Yıllık Ortalama
Yİ-ÜFE		1,88	23,50	35,23
Ara Malı		2,28	19,78	32,97
Dayanıklı Tüketim		2,19	32,91	43,27
Dayanıksız Tüketim		2,26	30,89	45,61
Enerji		-1,17	16,98	20,10
Sermaye Malları		2,53	23,14	36,71
	2025 Ağırlık(*)	Aylık	Yıllık	Yıllık Ortalama
TÜFE	100,000	2,46	38,10	51,26
Gerçek Kira	6,8028	3,39	91,77	109,89
Enerji (1)	10,2187	0,03	41,98	56,02
Su Faturası	1,9659	2,23	59,61	52,50
Elektrik Ücreti	1,7942	-0,69	51,71	31,67
Doğalgaz	1,8963	1,34	69,39	206,68
Tüpgaz	0,4575	-0,03	37,84	59,59
Katı Yakıtlar (Odun,kömür)	0,7769	0,86	24,61	26,27
Yakıt ve Yağlar	3,3279	-1,96	12,46	35,03
Gıda ve İçecekler	24,9654	4,94	37,12	48,64
Diğer Mal ve Hizmetler	58,0131	1,71	31,54	44,67
Yİ-ÜFE-Gıda ve İçecekler	21,2100	2,26	30,54	44,94
TÜFE-İşlenmiş Gıda (1)	18,6269	0,57	34,96	46,15
Yİ-ÜFE-Giyim Eşyası	2,5400	1,53	35,60	50,20
TÜFE-Giyim ve Ayakkabı	7,1591	-2,48	14,81	32,85

(*) 2024 yılında gerçek kiranın payı %5,0638, enerjinin payı %11,2544, gıda-içeceğin payı %24,9806 ve diğer mal ve hizmetlerin             payı %58,7012 idi.

(1) Enerji ve İşlenmiş Gıda  artış oranları Özel Kapsamlı TÜFE tablosundan alınmıştır.

Yİ-ÜFE ile TÜFE’deki fiyat artışlarını farklılaştıran unsurları şu şekilde sıralayabiliriz;

·         Kiracı Tarafından Ödenen Gerçek Kira: TÜFE’de yüzde 6,80 ağırlığa sahip olan bu grubun Yİ-ÜFE ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Konut kira artışı 2022-2024 Temmuz döneminde yasal düzenleme ile yüzde 25 olarak belirlenmişti. Ancak yüzde 25 kira artışı sınırlandırması anlamını yitirdiğinden, uygulama 2024 Temmuz ayı başında sonlandırılmış ve tekrar eski sisteme dönülmüştür. Buna göre, mevcut kiracılar için azami kira artışı, yıllık ortalama TÜFE enflasyonu ile yasal olarak sınırlandırılmaktadır. 2025 Mart ayında kiralar yüzde 3,39 oranında artmış ve yıllık kira artışı yüzde 91,77, ortalama yıllık kira artışı ise yüzde 109,89 olmuştur. Son yıllarda enflasyonun yanı sıra konut fiyatlarındaki aşırı yükseliş ve deprem felaketi de kiraları olumsuz etkilemiştir. Toplumda kiralara ve aidatlara ilişkin şikâyetler uzun süredir devam etmektedir.  Nisan ayında kira sözleşmesi yenileyecek olanlar için yasal kira artış oranı yüzde 51,26’dır.

·         Enerji Fiyatları: Elektrik, gaz, su ve yakıtlardan oluşan enerji grubunun TÜFE içindeki ağırlığı yüzde 11,25’ten, 2025 yılında yüzde 10,22’ye gerilemiştir. “Yönetilen-Yönlendirilen Fiyatların” büyük bir kısmı bu grupta yer almakta ve enerji fiyatları vergi ve kamu müdahalesi ile kontrol edilmektedir. 2025 Mart ayında Yİ-ÜFE enerji grubunda fiyatlar aylık yüzde 1,17 oranında gerilemiş ve yıllık artış yüzde 16,98 olmuştur. TÜFE enerji grubunda ise fiyatlar Mart ayında yüzde 0,03 artmıştır. Enerji fiyatlarındaki yıllık artış 2025 Mart ayında yüzde 41,98 olmuştur.

·         2025 Mart ayında doğalgaz fiyatları aylık yüzde 1,34 oranında yükselmiştir. Mart ayında su fiyatları yüzde 2,23, odun-kömür gibi katı yakıt fiyatları yüzde 0,86 oranında artarken, elektrik fiyatları yüzde 0,69, akaryakıt fiyatları ise yüzde 1,96 gerilemiştir. Yıllık olarak elektrik fiyatları yüzde 51,71, su fiyatları yüzde 59,61, tüpgaz fiyatları yüzde 37,84, katı yakıt fiyatları yüzde 24,61, akaryakıt fiyatları ise yüzde 12,46 oranında artmıştır.

·         Gıda Fiyatları: Mart ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık artışı TÜFE’de yüzde 0,57, Yİ-ÜFE gıda ve içecek grubunda ise yüzde 2,26 olmuştur. Yıllık fiyat artışları ise Yİ-ÜFE yüzde 30,54, TÜFE’de yüzde 34,96 olarak gerçekleşmiştir.

·         Giyim ve Ayakkabı Fiyatları: TÜFE’de giyim-ayakkabı fiyatları Ocak ayında yüzde 5,17, Şubat ayında yüzde 5,06, Mart ayında da yüzde 2,48 gerilemiştir. Mart ayında bu grupta yıllık fiyat artışı yüzde 14,81, yıllık ortalama fiyat artışı ise yüzde 32,85 olmuştur. TÜFE’nin bu harcama grubunda uzun zamandır fiyat artışları oldukça düşük oranlarda kalmıştır.  Buna karşın Yİ-ÜFE giyim eşyası fiyatları Ocak ayında yüzde 5,41, Şubat ayında yüzde 4, Mart ayında ise yüzde 1,53 artmıştır. Bu grupta Mart ayında Yİ-ÜFE’de yıllık fiyat artışı  yüzde 35,60, yıllık ortalama fiyat artışı ise yüzde 50,20 olmuştur.