2023 HAZİRAN- BİLEŞİK ÜFE VE TÜFE İLİŞKİSİ

 

2023 Temmuz- Reel Kesimin Maliyet- Enflasyon ve Genel Gidişat Beklentileri

 

2023 Haziran-14 Temmuz Haftası- Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi

 

2023 Temmuz- Seçim Sonrası Tüketici Güven Endeksi

 

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ: Seçim Sonrasındaki Karamsarlık

(Zafer YÜKSELER, 20 Temmuz 2023)

                Tüketici Eğilim Anketi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek döneme ilişkin beklentilerini belirlemek amacıyla uygulanmaktadır. Anket her ayın ilk iki haftasında yapılmakta ve anket sonuçları, her ayın üçüncü haftasında Tüketici Güven Endeksi Haber Bülteni ile kamu oyuna açıklanmaktadır.

2023 yılı 14 Mayıs tarihinde Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri yapılmıştır. Nisan ve Mayıs ayları Tüketici Güven Endeksi incelendiğinde, genel endeks ve alt bileşenlerinin tümünde olağanüstü bir iyimserlik olduğu gözlenmektedir. Nitekim TGE, Nisan ayında yüzde 9,2, Mayıs ayında ise yüzde 4,0 oranında yükselmiştir.

Mevcut yönetim seçimden başarı ile çıkmış ve siyasi ve ekonomik konulara ilişkin belirsizlikler ortadan kalkmıştır. Ancak Haziran ve Temmuz aylarında döviz kurlarının yükselmesi, maaş-asgari ücret artışlarının yapılması ve ekonomi politikalarına ilişkin düzenlemelerin tartışılmaya başlanması, TGE ve alt bileşenlerini olumsuz etkilemiştir. TGE, Haziran ayında yüzde 6,5, Temmuz ayında ise yüzde 5,9 oranında gerilemiştir.

Tüketicilerin mevcut döneme ilişkin değerlendirmeleri önemli ölçüde bozulmuştur;

·         Mevcut dönemde hanenin maddi durumu, Haziran ayında yüzde 2,2, Temmuz ayında yüzde 6,6 gerilemiştir.

·         Mevcut dönemde genel ekonomik durum, Haziran ayında yüzde 0,2, Temmuz ayında yüzde 9,9 gerilemiştir.

·         Mevcut döneme ilişkin enflasyon beklentisi, Haziran ayında yüzde 11,0, Temmuz ayında yüzde 8,9 yükselmiştir.

Tüketicilerin gelecek döneme ilişkin beklentilerinde de ciddi bir karamsarlık gözlenmektedir,

·         Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi, Haziran ayında yüzde 8,8, Temmuz ayında yüzde 7,7 gerilemiştir.

·         Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi, Haziran ayında yüzde 7,8, Temmuz ayında yüzde 11,3 gerilemiştir.

·         Gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı ve enflasyonun belirgin olarak yükselmesi beklenmektedir.

Tablo:1-Tüketici Güven Endeksi ve Alt Bileşenlerindeki Gelişmeler

	Mayıs	Haziran	Temmuz	% Değişim
				Haziran	Temmuz
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ	91,1	85,1	80,1	-6,5	-5,9
Mevcut dönemde hanenin maddi durumu	70,6	69,1	64,5	-2,2	-6,6
Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi	94,0	85,8	79,2	-8,8	-7,7
Mevcut dönemde genel ekonomik durum	61,3	61,2	55,1	-0,2	-9,9
Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi	100,5	92,7	82,2	-7,8	-11,3
Hanenin içinde bulunduğu mali durum	80,0	79,0	78,1	-1,3	-1,1
Gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisi (1)	89,4	82,2	75,6	-8,1	-8,0
Gelecek 12 aylık dönemde ücret değişimi beklentisi	127,5	129,3	123,2	1,4	-4,7
Mevcut döneme ilişkin enflasyon beklentisi (1)	22,9	20,4	18,6	-11,0	-8,9
Gelecek 12 aylık dönemde enflasyon beklentisi (1)	77,1	70,4	63,7	-8,7	-9,6

‘(1) Endeks değerlerindeki azalışlar, işsiz sayısı ve enflasyonda yükselişe işaret etmektedir.

                Temmuz ayının ikinci yarısında uygulamaya konulan ek vergiler ve akaryakıt zamları ile, döviz kurlarında gözlenen artışların, önümüzdeki ayda da tüketici güvenini olumsuz etkileyeceği tahmin edilmektedir. Temmuz ayında yapılan memur maaş artışı ve asgari ücret artışının olumlu etkileri, yüksek oranlı akaryakıt zamları ile önemli ölçüde yok edilmiştir. Ayrıca emekli aylıklarındaki yetersiz artışta Ağustos tüketici güvenini olumsuz etkileyecek önemli bir unsurdur. Özel kesim çalışanlarının ücret artışlarına ilişkin ciddi bir belirsizlik bulunmaktadır. Asgari ücretli dışında özel sektörde çalışanların ücretlerinde artışların yetersiz kalacağı beklentisi söz konusudur. Nitekim gelecek 12 aylık döneme ilişkin ücret değişimi beklentisi Temmuz ayında yüzde 4,7 oranında gerilemiştir.

2023 Mayıs- İnşaat Maliyetleri, Konut Fiyatları ve Satışları

 

İNŞAAT MALİYETLERİ, KONUT FİYATLARI VE KONUT SATIŞLARI

Zafer YÜKSELER (18.07.2023)

            2023 yılı Mayıs ayında, genel inşaat maliyetleri aylık bazda yüzde 0,54, yıllık bazda yüzde 47,95 oranında artış göstermiştir. İnşaat malzeme fiyatları yıllık bazda yüzde 33,55, işçilik maliyeti ise 2022 yılı Temmuz ve 2023 Ocak ayındaki asgari ücret artışlarının etkisiyle yüzde 104,83 oranında artmıştır. 2023 Mayıs ayı itibariyle yıllık ortalama artış ise, genel inşaat maliyetlerinde yüzde 82,5, malzeme fiyatlarında yüzde 79,4, işçilik giderlerinde ise yüzde 92,3 olarak gerçekleşmiştir.

            2023 Mayıs ayında ikamet amaçlı bina inşaat maliyetlerinde yıllık artış yüzde 50,86 iken, yeni konut fiyatlarındaki artış yüzde 102,99 olmuştur. 2020 yılında ivme kazanan yeni konut fiyatlarındaki artış, 2021 ve 2022 yıllarında daha da hız kazanmıştır. Yeni konut fiyatları, inşaat maliyetlerindeki artış yanı sıra, yabancıların konut alımları ve negatif reel faizlerin etkisiyle yatırım amaçlı konut talebinin yükselmesi sonucunda da artış göstermiştir. Yeni konut fiyatları 2023 Ocak-Mayıs döneminde yüzde 36,1 oranında yükselmiştir. İkamet amaçlı bina inşa maliyetleri ise, bu dönemde yüzde 23,2 yükselmiştir. Şubat ayında yaşanan deprem felaketinin yol açtığı iç göç hareketi nedeniyle bazı illerde konut fiyatlarında aşırı yükseliş olduğu görülmektedir. Yeni konut fiyatları yıllık bazda reel olarak Mayıs ayında yüzde 45,4 oranında yükselmiştir.

2021 yılı Eylül ayında başlayan TCMB politika faizi indirim süreci konut kredi faizlerini fazla etkilememesine karşın, mevduat faizlerinde düşüşe ve döviz kurlarında yükselişe neden olmuştur. Bu ortamda konut fiyatları yükselirken, konut satışları da 2021 Eylül-Aralık döneminde yüzde 45,3 artmıştır. Türk lirasının hızlı değer kaybetmesinin etkisiyle, inşaat maliyetleri ve yabancılara konut satışlarının artması yanı sıra negatif reel faizler yatırım amaçlı konut alım talebini de yükseltmiş ve konut fiyatlarını artırmıştır. 2022 yılı ilk yarısında yüzde 31,4 oranında yükselen konut satışları, konut fiyatlarındaki artışın sürmesi nedeniyle, yılın ikinci yarısında olumsuz etkilenmiş ve yüzde 19,1 oranında gerilemiştir. Konut satışlarındaki gerileme 2023 Ocak-Haziran döneminde de devam etmiştir. Bu dönemde ipotekli satışlar yüzde 28,7, ilk el satışlar yüzde 17,9, toplam satışlar ise yüzde 22,1 oranında düşüş göstermiştir.

İnşaat Maliyetleri, Konut Fiyatları, Konut Satışları, Faiz Oranları ve TÜFE          (MAYIS)

	Mayıs Ayı İtibariyle Yıllık % Değişim
	2020	2021	2022	2023
İkamet Amaçlı Binalar İnşaat Maliyet Endeksi	7,38	38,44	100,87	50,86
Yeni Konutlar Fiyat Endeksi (YKFE) (2017=100)	27,79	32,41	151,37	102,99
İpotekli Konut Satışları	23,91	-42,87	177,79	-6,34
Konut Kredi Faiz Oranı (Akım, %)	11,23	17,84	18,40	18,56
TÜFE	11,39	16,59	73,50	39,59
Reel Yeni Konutlar Fiyat Endeksi (TÜFE’ye Göre)	14,73	13,57	44,88	45,42

Kaynak: TÜİK-TCMB ve kendi hesaplamalarımız.