KAMU İSTİHDAMI (2007-2023 DÖNEMİ)

 

2007-2023 DÖNEMİ KAMU İSTİHDAMINDAKİ GELİŞİM

                Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) 2023 Haziran dönemine ilişkin kamu istihdamı verilerini açıklamıştır. SBB kamu istihdamına ilişkin verileri 2007 yılından itibaren bütçe türleri ve çalışanların statüsüne göre yayınlamaktadır. Çalışanlar, kadrolu personel, sözleşmeli personel, sürekli ve geçici işçi ile diğer personel olarak sınıflandırılmaktadır. Kamu kesiminde ağırlıklı istihdam şeklini “kadrolu personel”, diğer bir ifadeyle “memur” oluşturmaktadır.

Bütçe türleri 3 ana bölüme ayrılmaktadır. Bölüm 1; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, YÖK, üniversiteler, özel bütçeli idareler, düzenleyici ve denetleyici kuruluşlar, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeli kuruluşlar ve diğer kamu idarelerinden oluşmaktadır. Bölüm 2; KİT’ler, özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar ve özel kanunu bulunan kuruluşları kapsamaktadır. Bölüm 3; il özel idareleri, belediyeler ve belediye iktisadi teşebbüslerini (BİT) kapsamaktadır.

Bölüm 1’de yer alan genel-katma-döner sermayeli kuruluşların toplam kamu istihdamındaki payı yüzde 80’lerin üzerinde bulunmaktadır. Bölüm 2’de yer alan KİT’lerin kamu istihdamı içindeki payı önemli ölçüde azalmış, yüzde 7’lerden yüzde 3’ün altına gerilemiştir. Bölüm 3‘te yer alan mahalli idarelerin payı dönem içinde sürekli yükselerek yüzde 9’lardan yüzde 15’e çıkmıştır.

 Son yıllarda kamu istihdamının yapısında radikal değişimler gözlenmektedir. Bu değişime etki eden unsurları şu şekilde özetleyebiliriz;

·    “Taşeron İşçiler” 2018 yılı Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinde “Sürekli İşçi” kadrolarına geçirilmiştir. 2017 Aralık ayında 395 bin kişi olan sürekli işçi sayısı 2018 yılı Aralık ayında 984 bin kişiye yükselmiştir. Daha önce özel kesimde istihdam edilen bu kişiler kamu istihdamı kapsamına alınmış ve 2017 yılında 3.603 bin kişi olan kamu istihdamı 2018 yılında 4.352 bin kişiye çıkmıştır.

·      Kamu Bankalarında sürekli işçi statüsünde çalışan 66.652 kişi, 2022 yılından itibaren kamu istihdamı kapsamından çıkarılmıştır. Bu nedenle Bölüm 2 kapsamındaki istihdam gerilemiştir.

·        2023 yılı Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde “Sözleşmeli Personel” statüsünde çalışan kişilerin bir kısmı “Kadrolu Personel (memur)” statüsüne geçirilmiştir. 2022 Aralık ayında sözleşmeli personel statüsünde çalışan kişi sayısı 591 bin iken, bu sayı 2023 Haziran ayında 271 bin kişiye düşmüş, kadrolu personel sayısı ise 3.094 bin kişiden 3.471 bin kişiye yükselmiştir.

2017 yılı sonrasında kamu istihdamının işgücü piyasasındaki ağırlığı önemli ölçüde artmıştır. 2017-2007 döneminde toplam istihdam 8.707 bin kişi artarken, bu dönemde kamu istihdamındaki artış 677 bin kişi olmuştur. Diğer bir ifadeyle toplam istihdam artışının yüzde 7,8’i kamu tarafından sağlanmıştır. 2023 Haziran-2017 döneminde ise toplam istihdamdaki artış 3.055 bin kişi olmuştur. Bu dönemde kamu istihdamı 1.496 bin kişi artmıştır. Ancak bu artışın yaklaşık 550 bin kişisi, daha önce özel kesimde istihdam edilen “Taşeron İşçilerin” kamu kesiminde sürekli işçi kadrolarına geçirilmesinden kaynaklanmaktadır.  Taşeron işçiler hariç, 2023 Haziran-2017 döneminde kamu kesiminin sağladığı net istihdamın 950 bin kişi civarında olduğu hesaplanmaktadır. Buna göre 2017 sonrası dönemde kamunun istihdam artışına katkısı yüzde 30’a ulaşmaktadır. 2019 yılındaki durgunluk ve 2020 Covit salgını, bu dönemde kamu istihdamın ağırlığını artırmıştır. 2023 Haziran-2021 döneminde kamu istihdam artışının toplam istihdam artışına katkısı ise yüzde 13 olmuştur.