HANEHALKI FİNANSAL DURUMU

 

HANEHALKI FİNANSAL DURUMU (2010-2022 )

                TCMB Finansal İstikrar Raporları ile hanehalkı finansal durumuna ilişkin bilgileri kamuoyuna açıklamaktadır. Finansal istikrar açısından önemi nedeniyle, TCMB hanehalkı yükümlülüklerinin tutarı, vadesi ve araçlara dağılımı konusunda Finansal İstikrar Raporlarında detay bilgilere yer vermektedir. Ayrıca, hanehalkının finansal varlık tercihleri ve tutarlarıyla da ilgili bilgiler kamuoyuna açıklanmaktadır.

                Bugüne kadar açıklanan Finansal İstikrar Raporlarında, hanehalkı finansal yükümlülükleri ve hanehalkı finansal varlıkları konusunda bilgilendirme yapılırken, “Kasım 2023-Finansal İstikrar Raporu’nda” hanehalkı finansal varlıklarına ilişkin bir bilgi verilmemiştir. Bilindiği gibi 2021 Eylül-2023 Temmuz döneminde sistematik olarak uygulanan “negatif reel faiz politikasının” hanehalkının finansal varlık tercihleri ve getirileri üzerinde çok ciddi etkileri olmuştur. Nitekim “Mayıs 2023-Finansal İstikrar Raporu Tablo:III.1.2’de” bu etki açıkça görülmektedir. 2022 Mart ayında Hanehalkı Varlıklarının GSYH’ya oranı yüzde 51,8 iken, bu oran 2023 Mart ayında yüzde 43,3’e gerilemiştir. Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan “2024 Yılı Programı Tablo-I:25’de de” hanehalkı finansal varlıklarının GSYH’ya oranı 2022 yılı haziran ayı itibariyle yüzde 46,4 iken, bu oran 2023 haziran ayında yüzde 43,2’ye gerilemiştir.

                Aşağıdaki tablo, TCMB-EVDS’de yer alan hanehalkı finansal durumuna ilişkin veriler ile TÜİK-Kurumsal Hesaplar verilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır. Hanehalkı finansal varlıkları içinde mevduat ve hisse senetleri önemli bir pay alırken, yükümlülükleri büyük ölçüde kredilerden oluşmaktadır. 2021 yılında hanelakı varlıklarının GSYH’ya oranı mevduatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 57,9’a yükselmiştir. Bu büyük ölçüde döviz kurlarındaki sıçramadan kaynaklanmıştır. 2022 yılında ise hanehalkı finansal varlıklarının GSYH’ya oranı yüzde 47,9’a, hanehalkı net finansal fazlası ise yüzde 36,7’ye gerilemiştir.

                2022 yılında hanehalkı yükümlülüklerinin GSYH’ya oranında da düşüş gözlenmiştir. Krediler hanehalkı yükümlülüklerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. TCMB Kasım 2023 Finansal İstikrar Raporuna göre Eylül 2023 itibariyle hanehalkı yükümlülüklerinin GSYH’ya oranı geçen yıla göre sınırlı bir artış göstererek yüzde 11,3’e yükselmiştir. Yükseliş bireysel kredi kartları borçlarındaki artıştan kaynaklanmıştır.

                Hanehalkı borçluluğuna ilişkin uluslararası karşılaştırma yapılırken, borcun türü, vadesi ve hanehalkı harcanabilir gelirine oranı önem taşımaktadır. Son yıllarda Türkiye’de hanehalkı harcanabilir gelirinin GSYH’ya oranı düşüş göstermektedir. 2010 yılında yüzde 68,9 olan bu oran 2022 yılında yüzde 61,4’e gerilemiştir.