18 Aralık 2023 Pazartesi

2023 EKİM- ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU VE ÖDEMELER DENGESİ

 

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ

(Zafer YÜKSELER, 18 Aralık 2023) 

2022 yılı aralık ayında 317,1 milyar dolar olan Net UYP açığı, 2023 yılı ekim ayında 295 milyar dolara gerilemiştir. Bu dönemde varlıklar 0,2 milyar dolar artmış, yükümlülükler ise 21,9 milyar dolar azalmıştır. Yükümlülükler kısmındaki azalış doğrudan ve portföy yatırımlarından kaynaklanmış, ticari krediler, krediler ve mevduatta artış gözlenmiştir. Varlıklar kısmında doğrudan yatırımlar ve mevduat artmış, resmi rezerv varlıklar ve krediler azalmıştır. TCMB, ocak-eylül ödemeler dengesi ve uluslararası yatırım pozisyonu ticari krediler verilerinde yüksek miktarda revize yapmıştır. Bu dönemde ticari kredilerde net bazda 6,7 milyar dolar civarında revize yapılmış, ocak-eylül dönemi Net UYP açığı 298,3 milyar dolardan 304,7 milyar dolara yükselmiştir. 

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (Milyon ABD doları)

 

 

2022 Aralık

(1)

 

2023 Ekim

(2)

 

Fark 

 (2-1)

Farkın Kaynakları

Ödemeler Denge. Akımı O-Ekim 2023

Değerleme-Kur ve Parite Farkları

NET UYP (1-2)

-317.050

-294.978

22.072

-48.962

71.034

1.Varlıklar

308.351

308.569

218

-1.110

1.328

   Doğrudan Yatırımlar

55.984

60.882

4.898

4.902

-4

   Portföy Yatırımları

2.758

2.405

-353

2.478

-2.831

   Ticari Krediler

49.044

48.111

-933

414

-1.347

   Krediler

7.358

5.539

-1.819

-1.439

-380

   Mevduat

60.807

61.673

866

3.201

-2.335

   Diğer Varlıklar

3.664

3.774

110

45

65

   Rezerv Varlıklar

128.736

126.185

-2.551

-10.711

8.160

2.Yükümlülükler

625.401

603.547

-21.854

47.852

-69.706

   Doğrudan Yatırımlar

204.489

160.868

-43.621

7.824

-51.445

   Portföy Yatırımları

93.300

92.830

-470

3.730

-4.200

   Ticari Krediler

51.883

56.365

4.482

6.583

-2.101

   Krediler

179.975

183.224

3.249

4.814

-1.565

   Mevduat

88.532

103.147

14.615

24.805

-10.191

   Diğ.Yüküm.+SDR

7.222

7.113

-109

96

-205

 

 

 

 

 

 

ULUSLARARASI REZERV

166.414

164.966

-1.448

-10.372

8.924

   TCMB

128.736

126.185

-2.551

-10.711

8.160

   Bankalar

37.678

38.781

1.103

339

764

Kaynak: TCMB.

UYP stok değerleri, finansal varlık ve yükümlülüklere ilişkin ödemeler dengesi akım girişlerinden, farklı para birimlerinin dolara karşı değerlerindeki değişimden, Türk lirasının dolar karşısındaki değerinden, hisse senetleri, DİBS ve altın fiyatlarındaki değişimden etkilenmektedir. Stok veriler incelendiğinde, en belirgin değişimin, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, rezerv ve mevduat kalemlerinde olduğu görülmektedir.

2023 yılı ocak-ekim dönemi ödemeler dengesi akımları incelendiğinde, doğrudan yatırımlarda 4,9 milyar dolar, portföy yatırımlarında 2,5 milyar dolar, mevduatta 3,2 milyar dolar artış; rezerv varlıklarda 10,7 milyar dolar, kredilerde ise 1,4 milyar dolar azalışın etkisiyle toplam varlıkların 1,1 milyar dolar azaldığı görülmektedir. Yükümlülükler kısmında doğrudan yatırımlar 7,8 milyar dolar, portföy yatırımları 3,7 milyar dolar, mevduat 24,8 milyar dolar, ticari krediler 6,6 milyar dolar, krediler ise 4,8 milyar dolar artmış ve toplam yükümlülüklerdeki artış 47,9 milyar dolar olmuştur. Sonuç olarak ocak-ekim döneminde ödemeler dengesi finans hesabından 48,9 milyar dolar giriş olmuş ve net yükümlülüğümüz de aynı tutarda artmıştır.

2023 yılı ekim ayı itibariyle, değerleme-kur ve parite farkları etkisi, varlıkları 1,3 milyar dolar artırırken, yükümlülükleri 69,7 milyar dolar azaltmıştır. Böylece değerleme-kur ve parite etkisi Net UYP’yi 71 milyar dolar azaltıcı etkide bulunmuştur. Ocak-Ekim döneminde doğrudan yatırımlar, mevduat ve rezervlere ilişkin değerleme varlık ve yükümlülükleri önemli ölçüde etkilemiştir. Değerleme ve parite etkisi resmi rezervleri 8,2 milyar dolar olmak üzere toplam uluslararası rezervleri 8,9 milyar dolar artırmıştır. Değerleme-parite ve kur etkisi büyük ölçüde diğer sektörlerin net pozisyonunu etkilemiştir.

Aşağıdaki Grafik:1’de Net UYP verisi yanı sıra, değerleme-kur-parite etkisinden daha az etkilenen, doğrudan yatırımlar ve hisse senetleri hariç Net UYP ile uluslararası rezervler verisi de yer almaktadır. 2022 yılı aralık ayında -140,9 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar ve hisse senedi hariç net UYP 2023 ekim ayında -167,9 milyar dolar olmuştur. 2022 yılı sonunda 166,4 milyar dolar olan toplam uluslararası rezervler, 2023 yılı ikinci çeyreğinde 152,5 milyar dolara gerilemiş, 2023 ekim ayında ise 165 milyar dolara yükselmiştir.

2022 yılına göre 2023 Ekim ayında TCMB, Genel Hükümet ve Bankaların Net Yatırım Pozisyonunda bozulma gözlenmiştir. TCMB’nin net pozisyon fazlası 90,3 milyar dolardan 74,9 milyar dolara gerilemiş, bankaların net pozisyon açığı -72,9 milyar dolardan -81,2 milyar dolara yükselmiş, diğer sektörlerin net yatırım pozisyon açığı ise -269 milyar dolardan -221,6 milyar dolara gerilemiştir (Grafik:2). Ancak 2023 haziran-ekim döneminde TCMB’nin net pozisyon fazlasında belirgin bir iyileşme gözlenmiştir. 2023 haziran ayında 56,7 milyar dolara gerileyen TCMB net pozisyon fazlası, ekim ayında 74,9 milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde bankalar ve diğer sektörlerin net pozisyon açığında ise artış olmuştur.


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

2024 EKİM- Uluslararası Yatırım Pozisyonu ve Ödemeler Dengesi

  ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ (Zafer YÜKSELER, 19 Aralık 2024) 2023 yılı aralık ayında 317 milyar dolar ola...