2024 Ekim- Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2024 EKİM- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 12 Aralık 2024)

                2024 Ekim ayında cari işlemler dengesi 1.880 milyon dolar fazla vermiştir. Böylece geçen yılın Ocak-Ekim döneminde 36,1 milyar dolar açık veren cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde 3,3 milyar dolar açık vermiştir. Cari açıktaki gerileme büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki iyileşmeden kaynaklanmıştır. 2023 Ocak-Ekim döneminde 94,3 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi bu yıl 65,9 milyar dolar açık vermiştir. Parasal olmayan altın ithalatının 26,4 milyar dolardan 13 milyar dolara gerilemesi ve net enerji ithalatının 43,9 milyar dolardan 39,1 milyar dolara düşmesi, dış ticaret dengesi ve cari işlemler dengesini olumlu etkilemiştir.

Seyahat gelirlerindeki artışın etkisiyle hizmetler dengesi fazlası 2024 Ocak-Ekim döneminde 50,6 milyar dolardan 54 milyar dolara yükselmiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl 9,8 milyar dolar açık verirken, 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde de 12,6 milyar dolar açık vermiştir.

Parasal olmayan altın ve enerji dengesi (mineral yakıt ve yağlar) hariç dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde, 27 milyar dolardan, 16,6 milyar dolara gerilemektedir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise 31,3 milyar dolardan  46 milyar dolara yükselmektedir.

                2024 Ekim ayında resmi rezerv varlıklar 4,9 milyar dolar artarken, bankaların rezervleri 0,9 milyar dolar azalmıştır. 2024 Ocak-Ekim döneminde ise resmi rezerv varlıklarda 0,7 milyar dolar, bankaların rezervlerinde ise 5,2 milyar dolar yükseliş olmuştur. Geçen yılın aynı döneminde resmi rezerv varlıklar 10,7 milyar dolar azalmış, banka rezervleri ise 0,3 milyar dolar artış göstermişti.

                2024 Eylül ayında 7 milyar dolar olan sıcak para girişi, Ekim ayında 9,5 milyar dolara yükselmiştir. Ekim ayında yurt dışı yerleşiklerin borçlanma senedi alımları 4,4 milyar dolar, yurt içi bankalardaki mevduatları 1,4 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 4,1 milyar dolar artmıştır. 2023 yılı Ocak-Ekim döneminde 14,7 milyar dolar olan sıcak para girişi, bu yıl Nisan, Mayıs, Temmuz, Eylül ve Ekim aylarında önemli ölçüde yükselmiş ve 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde 53,7 milyar dolar olmuştur. Bu dönemde finansman ihtiyacının tümü sıcak para ile karşılanmıştır.

                2024 Ocak-Ekim döneminde yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasındaki varlıklarını 2,6 milyar dolar azaltırken, borçlanma senedi alımlarını 0,5 milyar dolardan 33 milyar dolara yükseltmişlerdir. Bu dönemde bankaların kısa vadeli kredi kullanımları da 2,2 milyar dolardan 12,8 milyar dolara çıkmıştır.

2024 yılı Eylül ayında yüzde 1,2 artan dolar kuru, Ekim ayında da yüzde 0,6 oranında artmıştır. 2024 Ocak-Ekim döneminde TÜFE yüzde 39,77, Yİ-ÜFE yüzde 27,17 oranında yükselirken, dolar kurundaki artış yüzde 17,74 olmuştur. Bu dönemde Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 16,7, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre ise yüzde 9 oranında değerlenmiştir.

                2024 Ocak-Ekim döneminde İhracat Birim Değer Endeksi, geçen yılın aynı dönemi seviyesinde kalmıştır. Aynı dönemde ithalat birim değer endeksi de yüzde 0,2 oranında düşüş göstermiş, dış ticaret hadlerinde sınırlı bir iyileşme olmuştur. Ancak son iki ayda ithalat birim değer endeksinde yüzde 1 oranında yükselme gözlenirken, ihracat birim değer endeksinde yüzde 1,6 oranında gerileme söz konusudur.  

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2023 Ocak-Ekim döneminde yüzde 69 iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 76,7’ye yükselmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 87,8’den yüzde 92,3’e yükselmektedir. Orandaki iyileşme büyük ölçüde ithalattaki gerilemeden kaynaklanmaktadır. 2024 Ocak-Ekim döneminde ihracat yüzde 3,1 oranında artarken, ithalat yüzde 7,2 oranında gerilemiştir. Bu dönemde, yatırım maı ithalatı yüzde 2,4, ara malı ithalatı yüzde 11,8 oranında gerilerken, tüketim malı ithalatı yüzde 12,8 oranında artış göstermiştir.