2024 Kasım- Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2024 KASIM- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 13 Ocak 2025)

                2024 Kasım ayında, Haziran-Ekim döneminde fazla veren cari işlemler dengesi, 2.871 milyon dolar açık vermiştir. Böylece geçen yılın Ocak-Kasım döneminde 38,7 milyar dolar açık veren cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde 5,6 milyar dolar açık vermiştir. Cari açıktaki gerileme büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki iyileşmeden kaynaklanmıştır. 2023 Ocak-Kasım döneminde 100,2 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi bu yıl 73,3 milyar dolar açık vermiştir. Parasal olmayan altın ithalatının 28,4 milyar dolardan 15,1 milyar dolara gerilemesi ve net enerji ithalatının 47,6 milyar dolardan 43,6 milyar dolara düşmesi, dış ticaret dengesi ve cari işlemler dengesini olumlu etkilemiştir.

Seyahat gelirlerindeki artışın etkisiyle hizmetler dengesi fazlası 2024 Ocak-Kasım döneminde 53,8 milyar dolardan 58 milyar dolara yükselmiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Kasım 11,2 milyar dolar açık verirken, 2024 yılı Ocak-Kasım döneminde de 14 milyar dolar açık vermiştir.

Parasal olmayan altın ve enerji dengesi (mineral yakıt ve yağlar) hariç dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Kasım döneminde, 28,1 milyar dolardan, 17,8 milyar dolara gerilemektedir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise 33,5 milyar dolardan  49,9 milyar dolara yükselmektedir.

                2024 Kasım ayında resmi rezerv varlıklar 1,3 milyar dolar artarken, bankaların rezervleri 0,3 milyar dolar azalmıştır. 2024 Ocak-Kasım döneminde ise resmi rezerv varlıklarda 2,1 milyar dolar, bankaların rezervlerinde ise 4,9 milyar dolar yükseliş olmuştur. Geçen yılın aynı döneminde resmi rezerv varlıklar 4 milyar dolar azalmış, banka rezervleri ise 0,1 milyar dolar artış göstermişti.

                2024 Eylül ayında 7 milyar dolar, Ekim ayında 9,5 milyar dolar olan sıcak para girişi Kasım ayında da devam etmiş ve 4,9 milyar dolarlık giriş olmuştur. Kasım ayında yurt dışı yerleşiklerin borçlanma senedi alımları 2,7 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 2,4 milyar dolar artmıştır. Yabancıların yurt içi bankalardaki mevduatları ise 0,5 milyar dolar azalmıştır. 2023 yılı Ocak-Kasım döneminde 20,8 milyar dolar olan sıcak para girişi, bu yıl Nisan, Mayıs, Temmuz, Eylül ve Ekim aylarında önemli ölçüde yükselmiş ve 2024 yılı Ocak-Kasım döneminde 58,6 milyar dolar olmuştur. Bu dönemde finansman ihtiyacının büyük bir kısmı sıcak para ile karşılanmıştır.

                2024 Ocak-Kasım döneminde yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasındaki varlıklarını 2,6 milyar dolar azaltırken, borçlanma senedi alımlarını 2,9 milyar dolardan 35,7 milyar dolara yükseltmişlerdir. Bu dönemde bankaların kısa vadeli kredi kullanımları 4,4 milyar dolardan 15,2 milyar dolara çıkmış, yabancıların mevduatları ise 11,9 milyar dolardan, 9,4 milyar dolara inmiştir.

2024 yılı Eylül ayında yüzde 1,2 artan dolar kuru, Ekim ve Kasım aylarında yüzde 0,6 oranında artmıştır. 2024 Ocak-Kasım döneminde TÜFE yüzde 42,9, Yİ-ÜFE yüzde 28 oranında yükselirken, dolar kurundaki artış yüzde 18,4 olmuştur. Bu dönemde Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 20,7, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre ise yüzde 11,8 oranında değerlenmiştir.

                2024 Ocak-Kasım döneminde İhracat ve İthalat Birim Değer Endeksleri, geçen yılın aynı dönemi seviyesinde kalmıştır. Ancak son iki ayda ithalat birim değer endeksinde yükselme gözlenirken, ihracat birim değer endeksinde gerileme söz konusudur. Kasım ayında dış ticaret hadlerinde aleyhe gelişme olmuştur.  

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2023 Ocak-kasım döneminde yüzde 69,9 iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 76,5’e yükselmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 88,4’ten yüzde 92,5’e yükselmektedir. Orandaki iyileşme büyük ölçüde ithalattaki gerilemeden kaynaklanmaktadır. 2024 Ocak-Kasım döneminde ihracat yüzde 2,5 oranında artarken, ithalat yüzde 6,3 oranında gerilemiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 3,7, ara malı ithalatı yüzde 10,5 oranında gerilerken, tüketim malı ithalatı yüzde 13,1 oranında artış göstermiştir.