2025 Mart-Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 MART- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 13 Mayıs 2025)

2024 Ocak-Mart döneminde 9.731 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Mart ayında 4.087 milyon dolar, Ocak-Mart döneminde ise 12.279 milyon dolar açık vermiştir. Cari açıktaki artış büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Mart döneminde 20.255 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Mart ayında 7.195 milyon dolar, Ocak-Mart döneminde ise 22.487 milyon dolar olmuştur. Mart ayında ihracat yüzde 3,4, ithalat ise yüzde 2,2 oranında yükselmiştir. Ocak-Mart döneminde ihracat 63,7 milyar dolardan 65,3 milyar dolara, ithalat ise 84 milyar dolardan 87,8 milyar dolara yükselmiştir.

 Dış ticaret dengesi açığı geçen yılın Mart ayına ve bir önceki aya göre sınırlı bir iyileşme göstermiştir. Bu gelişmede parasal olmayan altın ile enerji dengesindeki iyileşme etkili olmuştur. Parasal olmayan altın ve enerji dışı dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Mart döneminde 3,5 milyar dolar iken, 2025 Mart ayında 1.6 milyar dolar, Ocak-Mart döneminde ise 4,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Mart döneminde 7 milyar dolardan  6 milyar dolara gerilemiştir.

Hizmetler dengesi 2025 Mart ayında 2,7 milyar dolar, Ocak-Mart döneminde ise 8 milyar dolar fazla vermiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Mart döneminde 3,4 milyar dolar, bu yıl ise 4,3 milyar dolar açık vermiştir.

                2024 Ocak-Mart döneminde 22,7 milyar dolar gerileyen resmi rezerv varlıklar, 2024 yılı genelinde 0,5 milyar dolar artış göstermişti. 2025 Mart ayındaki siyasi gelişmelerin etkisiyle  resmi rezervler 15,1 milyar dolar gerilemiş ve 2025 Ocak-Mart dönemindeki rezerv azalışı 11,6 milyar dolar olmuştur. Geçen yıl Ocak-Mart döneminde 3,7 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Mart ayında 6,9 milyar dolar, Ocak-Mart döneminde ise 6,7 milyar dolar artmıştır. 2024 Ocak-Mart döneminde negatif 7,7 milyar dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, bu yıl Mart ayında negatif 3,9 milyar dolar, Ocak-Mart döneminde ise negatif 6,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayındaki sıcak para girişindeki önemli artışın ardından, Şubat ayında 2 milyar dolarlık çıkış gözlenmişti. Mart ayında ise 1,1 milyar dolar sıcak para girişi olmuştur. 2025 Mart ayında, yurtdışı yerleşikler hisse senedi ve borçlanma senedi varlıklarını, sırasıyla 0,4 milyar dolar ve 1,2 milyar dolar azaltmışlardır. Yurtdışı yerleşik banka ve kişilerin mevduatı ise 2,8 milyar dolar artış göstermiştir. Ocak ayında 7.3 milyar dolar artan bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise Şubat ve Mart aylarında azalmıştır. 2025 yılı Ocak-Mart döneminde ödemeler dengesi finansman ihtiyacı ve banka rezerv artışının önemli bir kısmı sıcak para  girişi ile karşılanmıştır.

2025 yılı Mart ayında Türk Lirası, bir önceki aya göre, yüzde 1,9 oranında değer kaybetmiştir. 2025 Mart ayı geçen yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 1,7 değer kazanmış, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksi göre ise yüzde 1 civarında değer kaybetmiştir. 2025 Mart ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 15,8 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 38,1, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 23,5 olmuştur. 2025 yılı Mart ayı itibariyle Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 17,6, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre ise yüzde 5,9 oranında değerlenmiştir.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Mart döneminde yüzde 75,9 iken, 2025 yılı Ocak-Mart döneminde yüzde 74,4’e gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 94,4’ten yüzde 93,5’e düşmüştür. Orandaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Mart döneminde  ihracat yüzde 2,5 oranında artarken, ithalat yüzde 4,5 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 5,5 gerilerken, ara malı ithalatı yüzde 5,4, tüketim malı ithalatı  yüzde 10 oranında artış göstermiştir.