2025 Ocak-Mart Dönemi-Sanayi sektöründe Reel Birim Ücret

 

2025 Ocak-Mart Döneminde

Sanayi Sektöründe Reel Birim Ücret

(Zafer YÜKSELER, 22 Mayıs 2025)

                 TÜİK, 2025 Ocak-Mart dönemine ilişkin 2021=100 bazlı işgücü girdi göstergelerini açıklamıştır. 2025 yılı 1.çeyreğinde sanayi sektöründe çalışılan saat endeksi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,7, yıllık ortalamada ise yüzde 4 oranında gerilemiştir. Sanayi üretim endeksi de 2025 yılı 1.çeyreğinde yüzde 2,2, yıl genelinde ise yüzde 1,4 oranında düşüş göstermiştir. Saatlik işgücü verimi 1.çeyrekte yüzde 1,6 yükselmiş, saatlik işgücü maliyeti de (kazanç) yüzde 43,9 oranında artmıştır.  İşgücü verimine göre düzeltilmiş nominal birim ücret endeksi ise (İşgücü maliyeti(kazanç)/İşgücü verimi) 2025 yılı 1.çeyreğinde yıllık olarak yüzde 41,6, yıllık ortalamada yüzde 70,3 oranında yükselmiştir (Tablo:1). 2025 yılı Ocak-Mart döneminde, yıllık olarak, TÜFE yüzde 39,7, Yİ-ÜFE yüzde 25,3 oranında artış gösterdiğinden, sanayi sektöründe TL cinsinden reel birim ücret TÜFE’ye göre yüzde 1,4, Yİ-ÜFE’ye göre ise yüzde 13,1 oranında artmıştır. Aynı dönemde dolar cinsinden reel birim ücret yüzde 20,9, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 24,8 oranında artış göstermiştir.

            Yıllık ortalamalar incelendiğinde, 2024 yılında saatlik işgücü verimi yüzde 2,6, işgücü maliyeti (kazanç) yüzde 74,8, nominal birim ücret ise yüzde 70,3 artmıştır. TÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 14, Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 27,5, dolar cinsi reel birim ücret yüzde 34,4, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 35,9 oranında yükselmiştir (Tablo:1).    

Tablo:1-Sanayi Sektörüne İlişkin Göstergeler ve Birim Ücret Endeksi (2021=100)   I.Çeyrek (Ocak-Mart)  Yıllık Ortalama 2024 2025 % Değişim 2024 2025 % Değişim Çalışılan Saat Endeksi 108,4 104,4 -3,7 108,1 103,8 -4,0 Üretim Endeksi 105,0 102,7 -2,2 108,0 106,5 -1,4 Saatlik İşgücü Verimi 96,8 98,4 1,6 99,9 102,5 2,6 Saatlik İşgücü Kazanç Endeksi (1) 622,3 895,5 43,9 441,3 771,5 74,8 TÜFE Endeksi 367,8 513,9 39,7 302,0 456,7 51,2 Yİ-ÜFE 437,2 547,7 25,3 377,8 510,9 35,2 Dolar Endeksi 348,4 408,1 17,1 301,2 384,8 27,8 Euro Endeksi 321,0 364,4 13,5 277,1 350,4 26,5 Nominal Birim Ücret (2) 642,7 910,1 41,6 443,5 755,1 70,3 Reel Birim Ücret Endeksi                 TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre (3) 174,7 177,1 1,4 145,2 165,5 14,0     TL. Cinsi-Yİ-ÜFE’ye Göre 147,0 166,2 13,1 115,8 147,6 27,5     Dolar Cinsi 184,5 223,0 20,9 145,8 195,9 34,4     Euro Cinsi 200,2 249,8 24,8 158,4 215,2 35,9 Kaynak:TÜİK ve kendi hesaplamalarımız. (1) İşgücü Kazanç Endeksi, EYT’liler için yapılan kıdem/ihbar tazminatı ödemelerini kapsamamaktadır. (2) Nominal Birim Ücret= Saatlik İşgücü Kazancı/Saatlik İşgücü Verimi. (3) Reel Ücret Endeksi-TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre= Nominal Birim Ücret/TÜFE Endeks

    2015 sonrası dönemde TÜFE bazlı reel birim ücret endeksinde istikrar gözlenirken, dolar ve Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret gerilemiştir (Grafik:2). Özellikle 2015 yılı 3.çeyreğinden itibaren, işgücü verimliliğindeki artışın da katkısıyla, dolar cinsi reel birim ücret endeksinde hızlı bir düşüş olduğu görülmektedir. Ancak bu eğilim 2022 yılı ikinci yarısından itibaren tersine dönmüştür. Bu dönemde işgücü maliyetlerindeki yükseliş, TÜFE, dolar ve Euro cinsi reel birim ücretlerde artış eğilimini başlatmıştır. 2023 yılında nominal birim ücret endeksindeki artışın yüzde 100’ü aşması reel birim ücret endekslerinin de hızla yükselmesine neden olmuş, bu eğilim 2024 yılında ve 2025 yılı ilk çeyreğinde de devam etmiştir. Bu durumun ithal tüketim talebini artırdığı, ihracatı ve sanayi üretim ile istihdamını olumsuz etkilediği görülmektedir (Grafik:1 ve 3).  

Hayat pahalılığı ve geçim sorununun arttığı bir dönemde, reel birim ücretlerdeki bu yükseliş ekonomide ciddi bir ikilemi de beraberinde getirmektedir. Bir taraftan ücret artışları baskı altına alınırken, diğer taraftan döviz kurundaki değerlenme ile enflasyon kontrol edilmeye çalışılmaktadır. Bu durumun geçim sorununu daha da ağırlaştırması yanı sıra, rekabet gücü kaybının üretim ve istihdamda da gerilemeye yol açması ve ekonomide ciddi bir dengesizlik yaratması söz konusu olacaktır.