REEL KESİMİN MALİYET-ENFLASYON VE GENEL GİDİŞAT BEKLENTİLERİ

(Zafer YÜKSELER, 22 Mayıs 2025)

                TCMB İktisadi Yönelim Anketi verileri incelendiğinde, 2025 Ocak-Mart döneminde yükselen genel gidişata ilişkin beklenti Nisan ayında yüzde 10,9 gerilemenin ardından Mayıs ayında tekrar yüzde 2,1 yükselmiştir. Nisan ayında yüzde 2,3 gerileyen reel kesim güven endeksi ise Mayıs ayında da yüzde 2,2 oranında gerilemiştir (Grafik:1). 2025 Mayıs ayında reel kesim güven endeksi göstergelerinden gelecek üç aya ilişkin üretim beklentisi yüzde 0,5, ihracat sipariş beklentisi yüzde 3,3, yatırım harcaması beklentisi ise yüzde 2,8 oranında gerilemiştir. İstihdam beklentisi ise yüzde 1 artış göstermiştir. Son üç aya ilişkin toplam sipariş beklentileri yüzde 5,6, mevcut duruma ilişkin toplam sipariş beklentisi de yüzde 2,9 oranında azalmıştır. 2025 Mart-Nisan döneminde artan mamul mal stok mevcutları, Mayıs ayında yüzde 5 düşmüştür. Firmaların üretim beklentileri iki aydır, ihracat sipariş beklentileri ise üç aydır gerileme göstermektedir.

                Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış kapasite kullanım oranı 2025 Nisan ayında yüzde 74,6 iken Mayıs ayında yüzde 75,1’e yükselmiştir. Ancak kapasite kullanım oranı geçen yılın Mayıs ayına göre 1,5 puan gerilemiştir. Geçen yıla göre, dayanıklı tüketim malları ile yatırım malları grubunda kapasite kullanımındaki düşüş daha belirgindir.

2025 Nisan ayında yükselen gelecek üç aya ilişkin ortalama birim maliyet beklentisi Mayıs ayında yüzde 3,6 düşüş göstermiştir (Grafik:2). Mayıs ayında gelecek üç ayda iç piyasa satış fiyatı beklentisinde ise yüzde 18,7 oranında düşüş gözlenmiştir (Grafik:3). 2024 Mayıs ayında yüzde 54,6 olan gelecek 12 aya ilişkin ÜFE enflasyon beklentisi, 2025 Nisan ayında yüzde 38,9’a, Mayıs ayında ise yüzde 38,4’e gerilemiştir. Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde gelecek 12 ay sonrasına ilişkin TÜFE enflasyon beklentisi ise, 2024 Mayıs ayındaki yüzde 33,2 olan seviyesinden, 2025 Nisan ayında yüzde 25,6’ya gerilemiş, Mayıs ayında ise yüzde 25,1 olmuştur. Üreticilerin ve tüketicilerin enflasyon beklentileri sınırlı ölçüde iyileşirken, üreticilerin enflasyon beklentisinin yüksek seviyesini koruduğu görülmektedir. Ancak son bir yılda ÜFE beklentisi daha hızlı gerilemiştir. Nitekim TÜFE beklentisi 8,1 puan gerilerken, ÜFE beklentisi ise 16,2 puan düşmüştür.