2025 Nisan-Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 NİSAN- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 16 Haziran 2025)

2024 Ocak-Nisan döneminde 14.560 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Nisan ayında 7.864 milyon dolar, Ocak-Nisan döneminde ise 20.301 milyon dolar açık vermiştir. Cari açıktaki artış büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Nisan döneminde 30.146 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Nisan ayında 12.092 milyon dolar, Ocak-Nisan döneminde ise 34.585 milyon dolar olmuştur. Nisan ayında ihracat, bir önceki aya göre, yüzde 11,2 gerilemiş, ithalat ise yüzde 7,5 oranında yükselmiştir. Ocak-Nisan döneminde ihracat 83 milyar dolardan 86,1 milyar dolara, ithalat ise 113,2 milyar dolardan 120,7 milyar dolara yükselmiştir.

 2024 Ocak-Nisan döneminde 30,1 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi, 2025 Nisan ayında 12,1 milyar dolar, Ocak-Nisan döneminde ise 34,6 milyar dolar açık vermiştir. 2025 Nisan ayında parasal olmayan altın dengesinde bozulma, enerji dengesinde ise sınırlı bir iyileşme gözlenmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Nisan döneminde 8,6 milyar dolar iken, 2025 Nisan ayında 6,2 milyar dolar, Ocak-Nisan döneminde ise 10,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Nisan döneminde 7 milyar dolardan  3,9 milyar dolara gerilemiştir.

2024 Ocak-Nisan döneminde 12 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi 2025 Nisan ayında 3,9 milyar dolar, Ocak-Nisan döneminde ise 12 milyar dolar fazla vermiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Nisan döneminde 4,8 milyar dolar, bu yıl ise 6,3 milyar dolar açık vermiştir.

                2024 Ocak-Nisan döneminde 25,1 milyar dolar gerileyen resmi rezerv varlıklar, 2024 yılı genelinde 0,6 milyar dolar artış göstermişti. 2025 Mart ayındaki siyasi gelişmelerin etkisiyle  resmi rezervler 15,1 milyar dolar, Nisan ayında da 25 milyar dolar gerilemiş ve 2025 Ocak-Nisan dönemindeki rezerv azalışı 36,6 milyar dolar olmuştur. Geçen yıl Ocak-Nisan döneminde 6,9 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Nisan ayında 2,7 milyar dolar gerilemiş, Ocak-Nisan döneminde ise 4,4 milyar dolar artmıştır. 2024 Ocak-Nisan döneminde negatif 8,4 milyar dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, bu yılın aynı döneminde negatif 6,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayında sıcak para girişinde önemli bir artış olmuş, takip eden aylarda dalgalanma gözlenmiştir. Mart ayı sonundaki siyasi operasyonların etkisi Nisan ayında belirginleşmiştir. 2025 Nisan ayında, yurtdışı yerleşiklerin borçlanma senedi varlıkları 7,3 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 12,1 milyar dolar azalmış ve sıcak paradan 19,2 milyar dolar çıkış yaşanmıştır. 2025 Ocak-Nisan döneminde yurtdışı yerleşikler borsadaki varlıklarını 0,5 milyar dolar, borçlanma senetlerini 4,5 milyar dolar, bankalar kısa vadeli kredi kullanımlarını 7,4 milyar dolar azaltırken, yurtdışı yerleşik banka ve kişilerin mevduatı ise 5 milyar dolar artmıştır.

Türk lirası, siyasi operasyonun etkisiyle, 2025 Mart ayında yüzde 2,4, Nisan ayında ise yüzde 2,8 oranında değer kaybetmiştir. 2025 Nisan ayı geçen yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 0,4, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksi göre ise yüzde 3,2 civarında değer kaybetmiştir. 2025 Nisan ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 17,8 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 37,9, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 23,1 olmuştur. 2025 yılı Nisan ayı itibariyle Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 11,7 değerlenirken, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre ise değerlenme söz konusu olmamaktadır.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Nisan döneminde yüzde 73,4 iken, 2025 yılı Ocak-Nisan döneminde yüzde 71,3’e gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 89,9’dan yüzde 88,4’e düşmüştür. Orandaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Nisan döneminde  ihracat yüzde 3,7 oranında artarken, ithalat yüzde 6,6 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 0,6 gerilerken, ara malı ithalatı yüzde 7,2, tüketim malı ithalatı  yüzde 10,1 oranında artış göstermiştir.