2025 Ağustos- Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 AĞUSTOS- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 13 Ekim 2025)

2024 Ocak-Ağustos döneminde 7.998 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Temmuz ayında 1.705 milyon dolar, Ağustos ayında ise 5.455 milyon dolar fazla vermiştir. Böylece yılın ilk yarısında 23.014 milyon dolara yükselen cari işlemler dengesi açığı, Ocak-Ağustos döneminde 15.854 milyon dolara gerilemiştir. Geçen yıla göre cari açıktaki artış dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde 54.811 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Ağustos ayında 4.211 milyon dolar, Ocak-Ağustos döneminde ise 60.140 milyon dolar olmuştur. Ağustos ayında ihracat ve ithalat, bir önceki aya göre sırasıyla, yüzde 12,8 ve yüzde 17,3 oranında gerilemiştir. Ocak-Ağustos döneminde ihracat 170,7 milyar dolardan 178 milyar dolara, ithalat ise 225,5 milyar dolardan  238,2 milyar dolara yükselmiştir.

2025 Ağustos ayında parasal olmayan altın dengesinde bozulma, enerji dengesinde ise sınırlı bir iyileşme gözlenmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç dış ticaret dengesi 2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde 15,6 milyar dolar açık verirken, 2025 Ağustos ayında 0,3 milyar dolar fazla, Ocak-Ağustos döneminde ise 17,8 milyar dolar açık vermiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Ağustos döneminde 31,2 milyar dolardan  26,5 milyar dolara gerilemiştir.

2024 Ocak-Ağustos döneminde 40,3 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi 2025 Ağustos ayında 9,5 milyar dolar, Ocak-Ağustos döneminde ise 41,2 milyar dolar fazla vermiştir. Net seyahat gelirlerinin 2025 yılı  Ocak-Ağustos döneminde sadece 0,4 milyar dolar artması hizmetler dengesindeki iyileşmeyi sınırlandırmıştır. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Ağustos döneminde 10,4 milyar dolar, bu yıl ise 12,1 milyar dolar açık vermiştir.

2024 Ocak-Ağustos döneminde 3,4 milyar dolar azalan resmi rezerv varlıklar, 2024 yılı genelinde 0,6 milyar dolar artış göstermişti. 2025 Mart ayındaki siyasi gelişmelerin etkisiyle  resmi rezervler Mart ayında 15,1 milyar dolar, Nisan ayında da 25 milyar dolar gerilemişti. Mayıs-Ağustos döneminde resmi rezerv varlıklar  33,8 milyar dolar artış göstermiştir. Böylece Ocak-Ağustos dönemindeki rezerv azalışı 2,8 milyar dolar olmuştur. Geçen yıl Ocak-Ağustos döneminde 5,7 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Ocak-Ağustos döneminde 1,0 milyar dolar gerilemiştir. 2024 Ocak-Ağustos döneminde negatif 3,5 milyar dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, Ağustos ayında negatif 1,5 milyar dolar olmuş, 2025 yılı Ocak-Ağustos döneminde ise negatif 10,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayında sıcak para girişinde önemli bir artış olmuş, takip eden aylarda dalgalanma gözlenmiştir. Mart ayı sonundaki siyasi operasyonların etkisi Nisan ayında belirginleşmiştir. 2025 Nisan ayında, yurtdışı yerleşiklerin borçlanma senedi varlıkları 7,3 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 6,1 milyar dolar azalmış ve sıcak paradan toplam 13,2 milyar dolar çıkış yaşanmıştır. Mayıs-Temmuz döneminde 13,4 milyar dolar, Ağustos ayında ise 2,5 milyar dolarlık sıcak para girişi olmuştur. Böylece 2024 Ocak-Ağustos döneminde 27 milyar dolar olan sıcak para girişi, 2025 yılında 11,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2025 Ocak-Ağustos döneminde yurtdışı yerleşikler borsadaki varlıklarını 1,7 milyar dolar, mevduatlarını 10,1 milyar dolar, borçlanma senetlerini 3,4 milyar dolar artırmış, bankalar ise kısa vadeli kredi kullanımlarını 5,6 milyar dolar azaltmıştır.

Türk lirası, 19 Mart’taki siyasi operasyonun etkisiyle değer kaybetmiştir. 2025 Ağustos ayı geçen yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endekslerine göre yüzde 3,4, Yİ-ÜFE bazlı endekse göre yüzde 3 değer kaybetmiştir. 2025 Ağustos ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 21,4 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 32,95, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 25,18 olmuştur. 2025 yılı Ağustos ayı itibariyle, yıllık bazda, Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 4,3 değerlenirken, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 0,4 oranında değer kaybetmiştir.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde yüzde 75,7 iken, 2025 yılı Ocak-Ağustos döneminde yüzde 74,7’ye gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 90,9’dan yüzde 90,3’e inmiştir. Genel ihracat-ithalat oranındaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Ağustos döneminde  ihracat yüzde 4,3 oranında artarken, ithalat yüzde 5,6 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 3,1, ara malı ithalatı yüzde 4,3, tüketim malı ithalatı ise yüzde 13 oranında artış göstermiştir.