2023 MART- ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU VE ÖDEMELER DENGESİ

 

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ

(Zafer YÜKSELER, 18 Mayıs 2023)

2022 yılı Aralık ayında 277,7 milyar dolar olan Net UYP açığı, 2023 yılı Mart ayında, geçen yılsonuna göre, 30,3 milyar dolar azalarak 247,4 milyar dolara gerilemiştir. Bu dönemde varlıklar kısmı 1,5 milyar dolar, yükümlülükler kısmı ise 31,8 milyar dolar azalmıştır. Yükümlülükler kısmındaki azalış doğrudan yatırım ve portföy yatırımlarından kaynaklanmış, krediler ve mevduatta artış gözlenmiştir. Varlıklar kısmında mevduat ve doğrudan yatırımlar artmış, resmi rezerv varlıklar ise azalmıştır.

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (Milyon Dolar)

	2022 Aralık (1)	2023 Mart (2)	Fark   (2-1)	Farkın Kaynakları
				Ödemeler Denge. Akımı O-Mart2023	Değerleme-Kur ve Parite Farkları
NET UYP (1-2)	-277.670	-247.405	30.265	-24.441	54.706
1.Varlıklar	309.153	307.633	-1.520	-9.581	8.061
Doğrudan Yatırımlar	57.945	59.368	1.423	1.422	1
Portföy Yatırımları	2.758	3.471	713	1.378	-665
Ticari Krediler	47.941	47.610	-331	-706	375
Krediler	7.358	7.061	-297	-186	-111
Mevduat	60.801	64.048	3.247	2.793	454
Diğer Varlıklar	3.614	3.659	45	0	45
Rezerv Varlıklar	128.736	122.416	-6.320	-14.282	7.962
2.Yükümlülükler	586.823	555.038	-31.785	14.860	-46.645
Doğrudan Yatırımlar	166.008	123.265	-42.743	2.311	-45.054
Portföy Yatırımları	93.159	88.596	-4.563	1.075	-5.638
Ticari Krediler	52.256	53.210	864	622	242
Krediler	180.960	183.872	2.912	392	2.520
Mevduat	87.218	98.888	11.670	10.444	1.226
Diğer Yükümlülükler+SDR	7.222	7.297	75	16	59
ULUSLARARASI REZERVLER	166.414	161.311	-5.103	-13.675	8.572
TCMB	128.736	122.416	-6.320	-14.282	7.962
Bankalar	37.678	38.895	1.217	607	610

Kaynak:TCMB.

UYP stok değerleri, finansal varlık ve yükümlülüklere ilişkin ödemeler dengesi akım girişlerinden, farklı para birimlerinin dolara karşı değerlerindeki değişimden, Türk lirasının dolar karşısındaki değerinden, hisse senetleri, DİBS ve altın fiyatlarındaki değişimden etkilenmektedir. Stok veriler incelendiğinde, en belirgin değişimin, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, rezerv, kredi ve mevduat kalemlerinde olduğu görülmektedir. 2023 yılı Ocak-Mart dönemi ödemeler dengesi akımları incelendiğinde, rezerv varlıklarda 14,3 milyar dolar azalışın etkisiyle toplam varlıkların 9,6 milyar dolar azaldığı görülmektedir. Ocak-Mart döneminde, yükümlülükler kısmında doğrudan yatırımlar 2,3 milyar dolar, portföy yatırımları 1,1 milyar dolar, mevduat ise 10,4 milyar dolar artmış ve toplam yükümlülüklerdeki artış 14,9 milyar dolar olmuştur. Sonuç olarak finans hesabından 24,4 milyar dolar civarında giriş olmuş ve net yükümlülüğümüz de aynı tutarda artmıştır. 2023 yılı Mart ayı itibariyle, değerleme, kur ve parite farkları etkisi, varlıkları 8,1 milyar dolar artırırken, yükümlülükleri 46,6 milyar dolar azaltmıştır. Böylece Net UYP’yi 54,7 milyar dolar azaltıcı etkide bulunmuştur. Ocak-Mart döneminde doğrudan ve portföy yatırımları ile kredi ve rezervlere ilişkin değerleme varlık ve yükümlülükleri önemli ölçüde etkilemiştir. Değerleme ve parite etkisi resmi rezervleri 8 milyar dolar, banka rezervlerini ise 0,6 milyar dolar olmak üzere uluslararası rezervleri 8,6 milyar dolar artırmıştır.

Aşağıdaki grafikte Net UYP verisi yanı sıra doğrudan yatırımlar ve hisse senetleri hariç Net UYP ile uluslararası rezervler verisi de yer almaktadır. 2022 yılı Aralık ayında -142 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar ve hisse senedi hariç net UYP, 2023 Mart ayında -160,6 milyar dolar olmuştur.