2024 Ocak-Haziran Dış Ticaret Gelişmeleri

 

2024 YILI OCAK_HAZİRAN DÖNEMİ DIŞ TİCARET GELİŞMELERİ

( Zafer YÜKSELER, 31 Temmuz 2024)

İHRACAT:

·         2024 yılı Ocak-Haziran döneminde ihracat geçen yıla göre  yüzde 2,6 oranında artarak 123,1 milyar dolardan 126,3 milyar dolara yükselmiştir.

·         3.161 milyon dolarlık ihracat artışının, 2.240 milyon doları mineral yakıt ve yağlar ihracatından, 815 milyon doları demir-çelik ihracatından, 375 milyon doları da motorlu kara taşıtlarından gelmiştir.

·         Bu üç fasıl dışındaki fasılların ihracatı 269 milyon dolar düşüş göstermiştir.

 

İTHALAT:

·         2024 yılı Ocak-Haziran döneminde ithalat geçen yıla göre yüzde 8,4 azalarak 184,4 milyar dolardan 168,9 milyar dolara gerilemiştir.

·         İthalattaki 15,6 milyar dolarlık azalışın, 6,7 milyar doları kıymetli taşlar ve altın ithalatından, 3,1 milyar doları mineral yakıt ve yağlardan, 1,5 milyar doları ise demir-çelik sektöründen gelmiştir.

·         Bu üç fasıl dışındaki fasılların ithalatı 4,2 milyar dolar azalış göstermiştir.

 

DIŞ TİCARET DENGESİ:

·         2024 yılı Ocak-Haziran döneminde dış ticaret dengesi açığı geçen yıla göre yüzde 30,5 oranında azalarak 61,3 milyar dolardan 42,6 milyar dolara gerilemiştir.

·         Dış ticaret açığındaki 18,7 milyar dolarlık düşüşün, 6.9 milyar doları kıymetli taşlar ve altından, 5,4 milyar doları mineral yakıt ve yağlardan, 2,3 milyar doları da demir-çelik sektöründen gelmiştir.

·         Bu üç fasıl dışındaki fasılların dış ticaret açığındaki azalış ise 4,2 milyar dolar olmuştur.

 

MAL GRUPLARINA GÖRE İTHALAT:

·         Ocak-Haziran döneminde ithalattaki 15,6 milyar düşüş ara malları ithalatındaki düşüşten kaynaklanmıştır. Bu dönemde hammadde ithalatı 20,1 milyar dolar düşüş göstermiştir. Sanayi için işlem görmüş hammaddeler ithalatı bu dönemde yüzde 21,2 gerileyerek 14,5 milyar dolar azalmıştır.

·         Yatırım malları ithalatı toplamı sadece 163 milyon dolar artmıştır. Sanayi ile ilgili taşımacılık araçları ithalatı 773 milyon dolar artarken, taşımacılık araçları dışı yatırım malı ithalatı 610 milyon dolar gerilemiştir.

·         Ocak-Haziran döneminde tüketim malları ithalatı yüzde 19,8 oranında artarak 21,6 milyar dolardan 25,8 milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde binek otomobil ithalatı yüzde 11, dayanıklı tüketim malları ithalatı ise yüzde 84 artmıştır.  

 

SONUÇ:

·         Dış ticaret dengesindeki iyileşmenin yüzde 83’ü ithalattaki düşüşten kaynaklamıştır. İthalattaki düşüşte sanayi için işlem görmüş hammadde ithalatındaki azalış etkili olmuştur. Ara malları ve makine-teçhizat ithalatı gerilerken, tüketim malları ithalatı artmıştır. Bu durum büyüme ve istihdam açısından sorun yaratabilecektir.

·         Dış ticaret dengesindeki iyileşmede ihracatın katkısı ise sınırlı kalmıştır. Bu katkının büyük bir kısmı da mineral yakıt ve yağlar ihracatından gelmiştir. Bu sürdürülebilir bir ihracat değildir.

SGK PRİM ALACAKLARI VE BELEDİYE BORÇLARI

 

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU PRİM ALACAKLARI VE BELEDİYE BORÇLARI

(Zafer YÜKSELER, 28 Temmuz 2024)

                Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) prim alacakları ve belediye borçlarına ilişkin bilgiler, Eylül 2023 tarihli Sayıştay Başkanlığının “Sosyal Güvenlik Kurumu 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporunda” yer almaktadır. Bu raporun 19. sayfasında Kasım 2022 tarihi itibariyle SGK 4/1-a ve 4/1-b kapsamındaki prim ve gecikme zammı alacaklarına ilişkin bilgiler yer almaktadır. SGK’nın 4/1-a SSK kapsamında 279,8 milyar lira, 4/1-b BAĞKUR kapsamında 79,2 milyar lira prim ve gecikme cezası alacağı bulunmaktadır. Toplam alacağının yüzde 55,1’ini prim aslı, yüzde 44,9’unu gecikme cezaları oluşturmaktadır.

                Belediye, bağlı kuruluşlar ve belediye şirketlerinin prim borçlarına ilişkin bilgiler ve sorunlar Sayıştay Raporunda yer almaktadır. 22 Kasım 2022 tarihi itibariye, belediye, bağlı kuruluşlar ve belediye şirketlerinin SGK’ya olan toplam borçları 38,7 milyar liradır. Bu borcun yüzde 38’I belediyelere ait iken, yüzde 61,1’i belediye şirketlerine aittir. Belediye, bağlı kuruluşlar ve belediye şirketlerinin SGK’ya toplam borçlarının, SGK alacakları içindeki payı yüzde 10,82’dir.

                2022 yılında SGK’nın toplam geliri 1 trilyon lira iken, prim gelirleri toplamı 715 milyar lira idi. Belediye toplam borçlarının SGK toplam gelirine oranı yüzde 3,8, prim gelirlerine oranı ise yüzde 5,4’tür. SGK’nın toplam alacaklarının toplam gelirlerine oranı yüzde 35,9, prim gelirlerine oranı da yüzde 50,2’dir. Bu verilere göre SGK’nın ciddi bir alacak ve prim tahsilatı sorunu olduğu anlaşılmaktadır. Sadece belediyelerden alacaklarının gündeme getirilmesi gerçek resmin görülmesini engellemektedir.

 

 

TÜFE ENFLASYON BEKLENTİLERİ VE GERÇEKLEŞMELER

 

2024 Temmuz-Reel Kesimin Maliyet-Enflasyon ve Genel Gidişat Beklentileri

 

REEL KESİMİN MALİYET-ENFLASYON VE GENEL GİDİŞAT BEKLENTİLERİ

(Zafer YÜKSELER, 25 Temmuz 2024)

                TCMB İktisadi Yönelim Anketi verileri incelendiğinde, 2024 Ocak-Mart döneminde durağanlaşan genel gidişata ilişkin beklentinin Nisan-Mayıs aylarında arttığı, Haziran ayında yüzde 2,4, Temmuz ayında ise yüzde 6,8 oranında gerilediği görülmektedir. Reel Kesim Güven Endeksi 2023 Ekim ayında 105,3’e yükseldikten sonra takip eden aylarda genelde gerilemiştir. 2024 Mayıs ayında 102,4 olan güven endeksi, Haziran ayında 100,5’e, Temmuz ayında ise son bir yılın en düşük değeri olan 98,7 değerine gerilemiştir (Grafik:1). 2024 Temmuz ayında reel kesim güven endeksi göstergelerinden gelecek üç aya ilişkin üretim ve ihracat siparişi beklentisinde sınırlı bir yükseliş gözlenirken, istihdam ve yatırım harcaması beklentisinde de sınırlı bir düşüş olmuştur. Son üç ay toplam sipariş beklentilerindeki düşüş Temmuz ayında da yüzde 7,4 düşüş ile devam etmiş, mevcut duruma ilişkin toplam sipariş beklentileri de yüzde 1 oranında düşüş göstermiştir. Mayıs ayında gerileyen mamul mal stok mevcutları Haziran ve Temmuz aylarında sınırlı ölçüde artmıştır.

2023 Haziran-Ağustos döneminde, firmaların gelecek üç aya ilişkin ortalama birim maliyet ve satış fiyatı beklentileri ciddi bir bozulma göstermişti (Grafik:2 ve 3). Kasım ve Aralık aylarında birim maliyet beklentilerinde sınırlı bir iyileşme gözlenirken, iç piyasa satış fiyatı beklentileri yükselmişti. 2024 Ocak-Şubat aylarında yükselen iç piyasa satış fiyatı beklentileri Mart-Temmuz döneminde gerilemiştir. Gelecek üç aya ilişkin birim maliyet beklentisi, Mayıs ayında belirgin bir düşüşün ardından Haziran ayında sınırlı ölçüde artmış, Temmuz ayında ise belirgin bir düşüş göstermiştir. Firmaların son üç aydaki ortalama birim maliyetleri Mayıs-Temmuz döneminde gerilemiştir. 2023 Aralık ayında yüzde 58,8 olan gelecek 12 aya ilişkin ÜFE enflasyon beklentisi, 2024 Haziran ayında yüzde 53,6, Temmuz ayında ise yüzde 51,8 olmuştur. 2024 Temmuz ayı Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde gelecek 12 ay sonrasına ilişkin TÜFE enflasyon beklentisi ise, 2023 Aralık ayındaki yüzde 41,2 olan seviyesinden, yüzde 30’a inmiştir. Üreticilerin enflasyon beklentisinin yüksek seviyesini koruduğu görülmektedir. Yılsonuna göre TÜFE beklentisi 11 puan, ÜFE beklentisi ise 7 puan gerilemiştir.