3 Ekim 2024 Perşembe

2024 EYLÜL- ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ENFLASYONU

 

2024 EYLÜL AYI-ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ENFLASYONU

 (Zafer YÜKSELER, 3 Ekim 2024)

            2024 Eylül ayında TÜFE yüzde 2,97, Yİ-ÜFE yüzde 1,37 oranında artmıştır. Yıllık Yİ-ÜFE enflasyonu yüzde 33,09, TÜFE enflasyonu ise yüzde 49,38 olmuştur. Yıllık TÜFE ve ÜFE enflasyon farklılaşması, büyük ölçüde hizmet fiyat artışlarından kaynaklanmıştır. 2024 yılı Eylül ayında TÜFE mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 40,27 iken, TÜFE hizmet grubunda yıllık enflasyon yüzde 72,92 olmuştur. Üretici fiyatları endeksleri sadece malları kapsarken, tüketici fiyat endeksleri mal ve hizmetleri de kapsamaktadır.Üretici fiyatları endeksinde vergisiz fiyatlar kullanılırken, tüketici fiyatları endeksinde ÖTV, KDV ve benzeri dolaylı vergiler dahil piyasa fiyatları kullanılmaktadır. Bu durum, özellikle, başta petrol ürünleri olmak üzere enerji, motorlu taşıt araçları, alkollü içecekler, tütün mamulleri ve bazı dayanıklı tüketim mallarında TÜFE ile Yİ-ÜFE arasında önemli bir farklılığa neden olmaktadır. Döviz kurları, enerji fiyatları ve ham madde fiyatlarındaki değişim üretici fiyatlarına hızla yansırken, vergi ve idari düzenlemelerle TÜFE’ye yansıması sınırlandırılabilmektedir.  

Tablo:1- 2024 Eylül Ayı Yİ-ÜFE ve TÜFE Enflasyonu

 

 

Aylık

Yıllık

Yıllık Ortalama

Yİ-ÜFE

 

1,37

33,09

44,81

   Ara Malı

 

1,27

32,70

46,97

   Dayanıklı Tüketim

 

1,70

37,95

58,62

   Dayanıksız Tüketim

 

1,70

44,38

62,59

   Enerji

 

0,46

11,89

10,72

   Sermaye Malları

 

1,89

36,56

58,69

 

 

2024 Ağırlık(*)

Aylık

Yıllık

Yıllık Ortalama

TÜFE

100,0000

2,97

49,38

63,47

   Gerçek Kira (1)

5,0638

7,62

117,43

118,11

   Enerji (1)

11,2544

0,44

62,94

48,05

        Su Faturası

1,8486

1,71

52,21

57,96

        Elektrik Ücreti

1,7589

0,00

38,00

2,20

        Doğalgaz

2,5724

0,63

7889066,67

68,56

        Likit Karbon (Tüp)

0,4911

7,25

53,53

79,65

        Katı Yakıtlar

0,8422

2,65

22,50

26,45

        Yakıt ve Yağlar

3,7412

-1,58

15,85

65,39

   Gıda ve İçecekler

24,9806

2,48

43,72

63,43

   Diğer Mal ve Hizmetler

58,7012

3,26

43,32

61,73

 

Yİ-ÜFE-Gıda ve İçecekler

19,1000

1,81

44,08

60,70

TÜFE-İşlenmiş Gıda (1)

19,3268

1,59

44,05

57,25

 

Yİ-ÜFE-Giyim Eşyası

1,6900

-0,89

47,74

62,29

TÜFE-Giyim ve Ayakkabı

6,9400

3,63

30,70

41,59

(*) 2023 yılında gerçek kiranın payı %4,5298, enerjinin payı %14,3518, gıda-içeceğin payı %25,4334 ve diğer mal ve hizmetlerin             payı %55,6850 idi.

(1) Gerçek Kira, Enerji ve İşlenmiş Gıda verisi Özel Kapsamlı TÜFE tablosundan alınmıştır.

Yİ-ÜFE ile TÜFE’deki fiyat artışlarını farklılaştıran unsurları şu şekilde sıralayabiliriz;

·         Kiracı Tarafından Ödenen Gerçek Kira: TÜFE’de yüzde 5,06 ağırlığa sahip olan bu grubun Yİ-ÜFE ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Konut kira artışı, yapılan yasal düzenleme ile 2022-2024 Temmuz döneminde yüzde 25 olarak belirlenmişti. Ancak yüzde 25 kira artışı sınırlandırması anlamını yitirdiğinden, uygulama Temmuz ayı başında sonlandırılmış ve tekrar eski sisteme dönülmüştür. Buna göre, mevcut kiracılar için azami kira artışı, yıllık ortalama TÜFE enflasyonu ile yasal olarak sınırlandırılmaktadır.  2024 Eylül ayında kiralar yüzde 7,62 artmış ve Ocak-Eylül dönemi kira artışı yüzde 81,99, yıllık kira enflasyonu ise yüzde 117,43 olmuştur. Enflasyonun yanı sıra konut fiyatlarındaki aşırı yükseliş ve deprem felaketi de kiraları olumsuz etkilemiştir. Toplumda kiralara ve aidatlara ilişkin şikâyetler uzun süredir devam etmektedir.

·         Enerji Fiyatları: Elektrik, gaz, su ve yakıtlardan oluşan enerji grubunun TÜFE içindeki ağırlığı yüzde 14,35’ten, 2024 yılında yüzde 11,25’e gerilemiştir. “Yönetilen-Yönlendirilen Fiyatların” büyük bir kısmı bu grupta yer almakta ve enerji fiyatları vergi ve kamu müdahalesi ile kontrol edilmektedir. 2024 Eylül ayında Yİ-ÜFE enerji grubunda fiyatlar aylık yüzde 0,46, yıllık yüzde 11,89 oranında artmıştır. TÜFE enerji grubunda ise fiyatlar Eylül ayında yüzde 0,44 artmıştır. Enerji fiyatlarındaki yıllık artış Eylül ayında yüzde 62,94 olmuştur.

·         2024 Eylül ayında doğalgaz fiyatları aylık yüzde 0,63 oranında yükseltilmiştir. Eylül ayında elektrik fiyatları sabit tutulurken, su fiyatları yüzde 1,71, likit karbon (tüp) fiyatları yüzde 7,25 artmış, akaryakıt fiyatları ise yüzde 1,58 oranında gerilemiştir. Yıllık olarak elektrik fiyatları yüzde 38, su fiyatları yüzde 52,21, tüp fiyatları yüzde 53,53 akaryakıt fiyatları ise yüzde 15,85 oranında artmıştır.

·         Gıda Fiyatları: Eylül ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık artışı TÜFE yüzde 1,59, Yİ-ÜFE gıda ve içecek grubunda ise yüzde 1,81 olmuştur. Son aylarda Yİ-ÜFE ve TÜFE’de aylık ve yıllık fiyat artışları genelde uyum göstermektedir.

·         Giyim ve Ayakkabı Fiyatları: TÜFE’nin bu harcama grubunda uzun zamandır fiyat artışları oldukça düşük oranlarda kalmıştır. Eylül ayında yıllık fiyat artışı bu grupta yüzde 30,70, yıllık ortalama fiyat artışı ise yüzde 41,59’dur. Buna karşın Yİ-ÜFE giyim eşyası fiyatları yıllık artışı yüzde 47,74, yıllık ortalama fiyat artışı ise yüzde 62,29’dur.



 

 


                                               

 

 

 

 

 

 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

2024 EKİM- Uluslararası Yatırım Pozisyonu ve Ödemeler Dengesi

  ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (UYP) VE ÖDEMELER DENGESİ (Zafer YÜKSELER, 19 Aralık 2024) 2023 yılı aralık ayında 317 milyar dolar ola...