21 Nisan 2025 Pazartesi

2025 Mart-Yİ-ÜFE-YD-ÜFE ve döviz kurları

 

2025 MART: YURT İÇİ-YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSLERİ VE DÖVİZ KURLARI

(Zafer YÜKSELER, 21 Nisan 2025)

                2025 yılı Mart ayında Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,88 oranında artmıştır. Aynı ayda Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE) artışı ise yüzde 4,06 olmuştur. Mart ayında döviz kurlarındaki artış siyasi gelişmelerin etkisiyle hız kazanmıştır. Ayrıca ABD’nin gümrük vergilerini yükseltmesi ve ticaret savaşlarının etkisiyle Euro değer kazanmıştır. Mart ayında dolar kuru yüzde 2,43 artarken, Euro yüzde 6,15 oranında artmıştır. Tüm alt gruplarda YD-ÜFE artışı, Euro’daki hızlı artış sonucunda Yİ-ÜFE artışının üzerinde gerçekleşmiştir. Bu durum Ocak-Mart döneminde de yurt dışı fiyatların yurt içi üretim maliyetlerinin üzerinde artmasını sağlamıştır. Ancak yıllık ve yıllık ortalama değişimler incelendiğinde, döviz kurlarındaki ve YD-ÜFE’deki artışların Yİ-ÜFE’nin önemli ölçüde gerisinde kaldığı görülmektedir.

Bu durum üretim maliyetlerindeki artışların, yurt dışı fiyatlara yansıtılamadığını göstermektedir. Özellikle dayanıklı ve dayanıksız mal gruplarında yurt dışı ÜFE artışları yurt içi üretim maliyetlerinin önemli ölçüde gerinde kalmıştır. Dayanıklı ve dayanıksız mal gruplarında ciddi bir rekabet gücü kaybı yaşandığı görülmektedir.

17 Nisan 2025 Perşembe

2025 Mart- İnşaat Maliyetleri, Konut Fiyatları ve Satışları

 

2025 MART: İNŞAAT MALİYETLERİ, KONUT FİYATLARI VE KONUT SATIŞLARI

(Zafer YÜKSELER, 17 Nisan 2025)

            2024 mart ayında yüzde 69,02 olan ikamet amaçlı bina inşaat maliyetlerindeki yıllık artışın, 2025 mart ayında yüzde 25,40’a gerilediği tahmin edilmektedir. 2025 mart ayında yeni konut fiyatları aylık bazda yüzde 2,84 artmıştır. Böylece 2024 mart ayında yüzde 55,13 olan yıllık yeni konut fiyatlarındaki artış 2025 mart ayında yüzde 33,68’e gerilemiştir. Takvim etkisinden arındırılmış bina inşaat üretim endeksindeki yıllık artış 2024 yılında yüzde 27,11 iken, 2025 Mart ayında yüzde 15,34’e gerilemiştir.

Tablo:1-İnşaat Maliyetleri, Konut Fiyatları, Konut Satışları, Faiz Oranları ve TÜFE ( MART )

 

Mart Ayı İtibariyle Yıllık % Değişim

2022

2023

2024

2025

Bina İnşaat Üretim Endeksi (Takvim.E.Arındırılmış)

1,40

13,42

27,11

15,34

İkamet Amaçlı Binalar İnşaat Maliyet Endeksi (1)

96,27

63,71

69,02

25,40

Yeni Konutlar Fiyat Endeksi (YKFE) (2023=100)

103,31

141,31

55,13

33,68

İlk El Konut Satışları

14,90

-14,21

4,59

-3,17

İpotekli Konut Satışları

38,76

-16,55

-49,01

41,50

Konut Kredi Faiz Oranı (Akım, %)

18,00

17,35

42,30

39,38

Mevduat Faizi (Akım, 3 ay+6 ay+1 yıl Ortalama, %)

17,11

18,87

51,19

45,82

TÜFE

61,14

50,51

68,50

38,10

Reel Yeni Konutlar Fiyat Endeksi (TÜFE’ye Göre)

26,16

60,33

-7,93

-3,20

Kaynak: TÜİK-TCMB ve kendi hesaplamalarımız. (1)2025 Ocak verisi tahmindir.

İnşaat maliyetlerindeki artış yanı sıra, yabancıların konut alımları ve negatif reel faizlerin etkisiyle yatırım amaçlı konut talebinin yükselmesi sonucunda artış gösteren yeni konut fiyatları, 2023 yılı ikinci yarısında faiz oranlarındaki artış ve kredi koşullarındaki sıkılaştırmanın etkisiyle ivme kaybetmişti. Ancak konut fiyatlarında tekrar bir yükseliş eğilimi gözlenmektedir. (Grafik:1ve 3).

2024 ekim ayında yüzde 26,4’e kadar gerileyen yeni konut fiyatlarındaki yıllık artış, tekrar yükselmeye başlamış ve 2025 yılı mart ayında yüzde 33,7 olmuştur. Mart ayında yeni konut fiyatları yüzde 2,84 artmıştır. Yeni konut fiyatları reel olarak mart ayında yıllık bazda yüzde 3,2 oranında gerilemiştir. Yabancılara konut satışının azalmasının etkisiyle, İstanbul, Antalya ve Mersin’de konut fiyatları reel olarak daha fazla düşüş göstermiştir. Depremden etkilenen illerde de konut fiyatları reel olarak önemli oranda gerilemiştir. Ancak 2024 ekim-2025 mart döneminde yeni konut fiyatlarındaki artış TÜFE artışının üzerinde seyretmiştir. Bu dönemde TÜFE yüzde 13,7, yeni konut fiyat endeksi yüzde 15,5 artmış, reel fiyat artışı ise yüzde 1,6 olmuştur.

2025 ocak-mart döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre, ipotekli satışlar yüzde 87,3, ilk el satışlar yüzde 13,2, toplam satışlar ise yüzde 20,1 oranında artmıştır. 2024 yılı ekim-aralık döneminde, 2023 yılının aynı dönemine göre, toplam konut satışları yüzde 62,9, ilk el konut satışları yüzde 65,5, ipotekli satışlar ise yüzde 292,4 oranında artış göstermişti (Grafik:2). Konut satışlarındaki bu eğilim 2025 yılı ilk iki ayında da devam etmiş, ancak mart ayında ilk el konut satışlarında gerileme gözlenirken, ipotekli satışlarda yavaşlamıştır.

 Yabancılara konut satışı 2025 yılı ocak-mart döneminde, geçen yıla göre, yüzde 19,7 oranında azalmıştır. Toplam satışlar içinde ipotekli satışların payı 2024 yılı ocak-mart döneminde yılında yüzde 9,9 iken, bu pay 2025 yılında yüzde 15,4’e yükselmiştir. 2024 yılı ekim-aralık döneminde artmaya başlayan ipotekli satışların payı yükselmeye devam etmiş 2025 mart ayında yüzde 16,5 olmuştur.

 Mevduat faizlerindeki yükseliş konut fiyatlarındaki artışı önemli ölçüde kısıtlamış ve yeni konut fiyatları 2024 yılı şubat ayından itibaren reel olarak gerilemeye başlamıştır (Grafik:3). 2024 aralık ayında yeni konut fiyatları reel olarak yüzde 10,97 oranında gerilemiştir. 2024 temmuz-eylül döneminde reel konut fiyatlarındaki düşüşün belirginleşmesi, ekim eyından itibaren konut satışlarını olumlu etkilemiştir. Konut satışlarındaki artış, bu dönemde yeni konut fiyatlarında reel bir yükselişe de neden olmuştur. Nitekim 2024 ekim-2025 mart döneminde yeni konut fiyatlarındaki reel artış yüzde 1,6 olmuştur.

Konut fiyatlarındaki reel gerileme ve asgari ücretteki artış çalışanların konut satın alma güçlerini olumlu etkilemektedir. 2023 yılı dördüncü çeyreğinde bir asgari ücretlinin 100 m2’lik bir konutu peşin alması için 271 ay çalışması gerekirken, bu sayı 2024 yılı dördüncü çeyreğinde 212 aya, 2025 yılı ilk çeyreğinde ise 171 aya gerilemiştir [1]. Aynı konut alımı için konut bedelinin yüzde 25’i kadar 120 ay vadeli kredi kullanılması durumunda, çalışılması gereken ay, faiz ödemelerinin etkisiyle önemli ölçüde yükselmektedir. 2023 yılı dördüncü çeyreğinde çalışılması gereken ay 561 ay iken, 2024 yılı dördüncü çeyreğinde 435 aya, 2025 yılı ilk çereğinde ise bu sayı 345 aya gerilemektedir[2].



[1] TCMB konut m2 birim fiyatına göre 100 m2 büyüklüğündeki konut, 2023 yılı dördüncü çeyreğinde 3,1 milyon lira, 2024 yılı dördüncü çeyreğinde ise 3.6 milyon lira, 2025 yılı ilk çeyreğinde 3,8 milyon liradır. Aynı dönemlerde, aylık net asgari ücret, 11.402 lira, 17.002 lira ve 22.105 liradır.

[2] TCMB verilerine göre konut kredi faizi 2023 yılı dördüncü çeyreğinde yüzde 43,59, 2024 yılı dördüncü çeyreğinde yüzde 41,27, 2025 yılı ilk çeyreğinde ise yüzde 39,97’dir.

15 Nisan 2025 Salı

2025 ŞUBAT-İmalat Sanayiinde Ücretli Çalışanlar

 

2025 ŞUBAT- İMALAT SANAYİİNDE ÜCRETLİ ÇALIŞANLAR

(Zafer YÜKSELER, 15 Nisan 2025)

                2025 Şubat ayı itibariyle imalat sanayiinde 4.678 bin kişi ücretli olarak istihdam edilmektedir. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilere göre imalat sanayiinde ücretli istihdam aylık olarak 15.726 kişi, yıllık olarak ise 100.517 kişi azalmıştır. İmalat sanayiinde ücretli istihdam yıllık bazda yüzde 2,1 gerilemiştir. İmalat sanayi istihdamının yüzde 78,3’ünü oluşturan sektörlerde ücretli istihdamdaki düşüş yüzde 3,6 olmuştur. Bu oranın üstünde istihdam azalışı gösteren sektörler, sırasıyla, deri ürünleri (%-10,1), giyim eşyası (%-8,8), ağaç-mantar ürünleri (%-4,6), diğer metalik olmayan mineral ürünler (%-4,3), motorlu kara taşıtları imalatı (%-4,0) ve tekstil ürünleri imalatı (%3,7) sektörleridir. Genelde emek yoğun geleneksel sektörlerde istihdam azalışı söz konusudur. Ancak, makina-ekipman imalatı, elektrikli teçhizat imalatı ve motorlu kara taşıtları imalatı sektörlerinde de ücretli istihdam azalışı dikkat çekmektedir.

                Son iki yıldır imalat sanayinin performansında önemli bir zayıflama söz konudur. 2023 ve 2024 yıllarında GSYH büyümesi, sırasıyla, yüzde 5,1 ve yüzde 3,2 iken, imalat sanayi sektörü büyümesi 2023 yılında yüzde 2,5 olmuş, 2024 yılında ise imalat sanayi yüzde 0,2 küçülmüştür. 2022 yılında yüzde 22 olan imalat sanayiinin GSYH içindeki payı, 2024 yılında yüzde 17’ye gerilemiştir. İmalat sanayi üretimi 2025 yılı Şubat ayında, geçen yıla göre, yüzde 2,5 oranında düşüş göstermiştir. Tüm veriler imalat sanayiinde olumsuz gelişmelere işaret etmektedir.



14 Nisan 2025 Pazartesi

2025 Şubat-Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 ŞUBAT- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 14 Nisan 2025)

2024 Ocak-Şubat döneminde 5.608 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Şubat ayında 4.405 milyon dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 8.407 milyon dolar açık vermiştir. Cari açıktaki artış büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Şubat döneminde 12.952 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Şubat ayında 7.772 milyon dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 15.314 milyon dolar olmuştur. Şubat ayında ihracat yüzde 1,6 oranında gerilerken, ithalat yüzde 2,4 oranında yükselmiştir. Ocak-Şubat döneminde ihracat 41,1 milyar dolardan 41,9 milyar dolara, ithalat ise 54 milyar dolardan 57,2 milyar dolara yükselmiştir.

 Dış ticaret dengesindeki bozulma parasal olmayan altın ile enerji dışı ürünlerden kaynaklanmıştır. Parasal olmayan altın ve enerji dışı dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Şubat döneminde 1,5 milyar dolar iken, 2025 Şubat ayında 1.2 milyar dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 2,6 milyar dolara çıkmıştır. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Şubat döneminde 5,8 milyar dolardan  4.3 milyar dolara gerilemiştir.

Hizmetler dengesi 2025 Şubat ayında 2,5 milyar dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 5,5 milyar dolar fazla vermiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Şubat 1,8 milyar dolar, bu yıl ise 2,4 milyar dolar açık vermiştir.

                2024 Ocak-Şubat döneminde 8,8 milyar dolar gerileyen resmi rezerv varlıklar, 2025 Şubat ayında 1,3 milyar dolar gerilemiş, Ocak-Şubat döneminde ise 3,7 milyar dolar artmıştır. Geçen yıl Ocak-Şubat döneminde 3,6 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Şubat ayında 1,6 milyar dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 0,1 milyar dolar artmıştır. 2024 Ocak-Şubat döneminde negatif 309 milyon dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, bu yıl Şubat ayında negatif 1,1 milyar dolar, Ocak-Şubat döneminde ise negatif 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayındaki sıcak para girişindeki önemli artışın ardından, Şubat ayında 2 milyar dolarlık çıkış gözlenmiştir.2025 Şubat ayında, yurtdışı yerleşiklerin borçlanma senedi alımı 1.280 milyon dolar artarken, yurtdışı yerleşik banka ve kişilerin mevduatı 970 milyon dolar azalmıştır. Ocak ayında 7.273 milyon dolar artan bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 2.490 milyon dolar azalmıştır. Ayrıca geçen yıl Ocak-Şubat döneminde  net kısa vadeli kredi kullanımı negatif 382 milyon dolar olan diğer sektörler, 2025 yılı Ocak-Şubat döneminde net 756 milyon dolar kısa vadeli kredi kullanmıştır. Yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi alımı ise  bu dönemde 37 milyon dolar olmuştur. 2025 yılı Ocak-Şubat döneminde ödemeler dengesi finansman ihtiyacı ve rezerv artışının önemli bir kısmı sıcak para  girişi ile karşılanmıştır.

2025 yılı Ocak-Şubat döneminde Türk Lirasındaki değerlenme devam etmiştir. 2024 Aralık ayına göre TÜFE bazlı Reel Kur Endeksi yüzde 3,64, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksi ise yüzde 1,84 oranında değerlenmiştir. 2025 Şubat ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 17,55 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 39,05, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 25,21 olmuştur. 2025 yılı Şubat ayı itibariyle Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 19,3, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre ise yüzde 8,4 oranında değerlenmiştir.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Şubat döneminde yüzde 76 iken, 2025 yılı Ocak-Şubat döneminde yüzde 73,2’ye gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 96,2’den yüzde 93,8’e düşmüştür. Orandaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Şubat döneminde  ihracat yüzde 2 oranında artarken, ithalat yüzde 5,9 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 10,6 gerilerken, ara malı ithalatı yüzde 8,7, tüketim malı ithalatı  yüzde 8,6 oranında artış göstermiştir.

2025 Mart-Yİ-ÜFE-YD-ÜFE ve döviz kurları

  2025 MART: YURT İÇİ-YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSLERİ VE DÖVİZ KURLARI (Zafer YÜKSELER, 21 Nisan 2025)                 2025 yılı Mart...