2024 Ekim-Aralık Döneminde Sanayi Sektöründe Reel Birim Ücret

 

2024 Ekim-Aralık Döneminde Sanayi Sektöründe Reel Birim Ücret

(Zafer YÜKSELER, 21 Şubat 2025)

                 TÜİK, 2024 Ekim-Aralık dönemine ilişkin 2021=100 bazlı yeni işgücü girdi göstergelerini açıklamıştır. 2024 yılı 4.çeyreğinde sanayi sektöründe çalışılan saat endeksi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,4, yıllık ortalamada ise yüzde 3,2 oranında gerilemiştir. Sanayi üretim endeksi 2024 yılı 4.çeyreğinde yüzde 2,2, yıl genelinde ise yüzde 0,3 oranında artmıştır. Saatlik işgücü verimi 4.çeyrekte yüzde 5,7 yükselmiş, saatlik işgücü maliyeti de (kazanç) yüzde 76,3 artmıştır.  İşgücü verimine göre düzeltilmiş nominal birim ücret ise (İşgücü maliyeti(kazanç)/İşgücü verimi) yılın 4.çeyreğinde yıllık olarak yüzde 66,7 oranında yükselmiştir (Tablo:1). Bu dönemde TÜFE yüzde 46,6, Yİ-ÜFE yüzde 30,1 oranında artış gösterdiğinden, sanayi sektöründe TL cinsinden reel birim ücret TÜFE’ye göre yüzde 13,7, Yİ-ÜFE’ye göre ise yüzde 28,2 oranında artmıştır. Aynı dönemde dolar cinsinden reel birim ücret yüzde 37,7, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 38,6 oranında artış göstermiştir.

                Yıllık ortalamalar incelendiğinde, 2024 yılında saatlik işgücü verimi yüzde 3,7, işgücü maliyeti (kazanç) yüzde 97,1, nominal birim ücret ise yüzde 90,8 artmıştır. TÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 20,5, Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 35,3, dolar cinsi reel birim ücret yüzde 36,7, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 36,5 oranında yükselmiştir (Tablo:1).    

Tablo:1-Sanayi Sektörüne İlişkin Göstergeler ve Birim Ücret Endeksi (2021=100)   IV. Çeyrek (Ekim-Aralık)  Yıllık Ortalama 2023 2024 % Değişim 2023 2024 % Değişim Çalışılan Saat Endeksi 111,5 107,7 -3,4 108,4 104,9 -3,2 Üretim Endeksi 115,9 118,4 2,2 106,7 107,1 0,3 Saatlik İşgücü Verimi 104,0 109,9 5,7 98,5 102,1 3,7 Saatlik İşgücü Kazanç Endeksi (1) 421,8 743,6 76,3 357,0 703,6 97,1 TÜFE Endeksi 321,4 471,3 46,6 265,1 420,2 58,5 Yİ-ÜFE 398,4 518,2 30,1 342,5 483,3 41,1 Dolar Endeksi 321,3 389,0 21,1 267,3 369,9 38,3 Euro Endeksi 293,1 352,5 20,3 245,3 339,6 38,4 Nominal Birim Ücret (2) 405,7 676,4 66,7 361,1 689,0 90,8 Reel Birim Ücret Endeksi                 TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre (3) 126,2 143,5 13,7 137,0 165,1 20,5     TL. Cinsi-Yİ-ÜFE’ye Göre 101,8 130,5 28,2 105,6 142,9 35,3     Dolar Cinsi 126,3 173,9 37,7 136,4 186,4 36,7     Euro Cinsi 138,4 191,9 38,6 148,7 203,0 36,5 Kaynak:TÜİK ve kendi hesaplamalarımız. (1) İşgücü Kazanç Endeksi, EYT’liler için yapılan kıdem/ihbar tazminatı ödemelerini kapsamamaktadır. (2) Nominal Birim Ücret= Saatlik İşgücü Kazancı/Saatlik İşgücü Verimi. (3) Reel Ücret Endeksi-TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre= Nominal Birim Ücret/TÜFE Endeks

2015 sonrası dönemde TÜFE bazlı reel birim ücret endeksinde istikrar gözlenirken, dolar ve Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret gerilemiştir (Grafik:2). Özellikle 2015 yılı 3.çeyreğinden itibaren, işgücü verimliliğindeki artışın da katkısıyla, dolar cinsi reel birim ücret endeksinde hızlı bir düşüş olduğu görülmektedir. Ancak bu eğilim 2022 yılı ikinci yarısından itibaren tersine dönmüştür. Bu dönemde işgücü maliyetlerindeki yükseliş, TÜFE, dolar ve Euro cinsi reel birim ücretlerde artış eğilimini başlatmıştır. 2023 yılında nominal birim ücret endeksindeki artışın yüzde 100’ü aşması reel birim ücret endekslerinin de hızla yükselmesine neden olmuş, bu eğilim 2024 yılında da devam etmiştir. Bu durumun ithal tüketim talebini artırdığı, ihracatı olumsuz etkilediği ve 2021 yılı sonrasında sanayi üretim endeksinde önemli bir yavaşlamaya neden olduğu görülmektedir.  

Hayat pahalılığı ve geçim sorununun arttığı bir dönemde, reel birim ücretlerdeki bu yükseliş ekonomide ciddi bir ikilemi de beraberinde getirmektedir. Bir taraftan ücret artışları baskı altına alınırken, diğer taraftan döviz kurundaki değerlenme ile enflasyon kontrol edilmeye çalışılmaktadır. Bu durumun geçim sorununu daha da ağırlaştırması yanı sıra, rekabet gücü kaybının üretim ve istihdamda da yavaşlamaya yol açması ve ekonomide ciddi bir dengesizlik yaratması söz konusu olacaktır.