2025 Mayıs-Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 MAYIS- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 12 Temmuz 2025)

2024 Ocak-Mayıs döneminde 15.190 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Mayıs ayında 684 milyon dolar, Ocak-Mayıs döneminde ise 21.039 milyon dolar açık vermiştir. Cari açıktaki artış büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Mayıs döneminde 36.613 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Mayıs ayında 6.645 milyon dolar, Ocak-Mayıs döneminde ise 41.258 milyon dolar olmuştur. Mayıs ayında ihracat, bir önceki aya göre, yüzde 19,4 artmış, ithalat ise yüzde 4,4 oranında gerilemiştir. Ocak-Mayıs döneminde ihracat 107,2 milyar dolardan 110,9 milyar dolara, ithalat ise 143,8 milyar dolardan  152,2 milyar dolara yükselmiştir.

2025 Mayıs ayında parasal olmayan altın ve enerji dengesinde iyileşme gözlenmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Mayıs döneminde 10,6 milyar dolar iken, 2025 Mayıs ayında 1,9 milyar dolar, Ocak-Mayıs döneminde ise 12,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Mayıs döneminde 10,9 milyar dolardan  7,9 milyar dolara gerilemiştir.

2024 Ocak-Mayıs döneminde 17,4 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi 2025 Mayıs ayında 5,6 milyar dolar, Ocak-Mayıs döneminde ise 17,6 milyar dolar fazla vermiştir. Net seyahat gelirlerinin 2025 yılı  Ocak-Mayıs döneminde sadece 0,2 milyar dolar artması hizmet gelirleri dengesini olumsuz etkilemiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde 6,5 milyar dolar, bu yıl ise 7,8 milyar dolar açık vermiştir.

                2024 Ocak-Mayıs döneminde 7,5 milyar dolar gerileyen resmi rezerv varlıklar, 2024 yılı genelinde 0,6 milyar dolar artış göstermişti. 2025 Mart ayındaki siyasi gelişmelerin etkisiyle  resmi rezervler Mart ayında 15,1 milyar dolar, Nisan ayında da 25 milyar dolar gerilemişti. Mayıs ayında resmi rezerv varlıklar  13,5 milyar dolar artmış, böylece Ocak-Mayıs dönemindeki rezerv azalışı 23,1 milyar dolar olmuştur. Geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde 2,6 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Mayıs ayında 5 milyar dolar, Ocak-Mayıs döneminde ise 0,6 milyar dolar gerilemiştir. 2024 Ocak-Mayıs döneminde negatif 5,7 milyar dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, Mayıs ayında pozitif 1,3 milyar dolar olmuş, 2025 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise negatif 5,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayında sıcak para girişinde önemli bir artış olmuş, takip eden aylarda dalgalanma gözlenmiştir. Mart ayı sonundaki siyasi operasyonların etkisi Nisan ayında belirginleşmiştir. 2025 Nisan ayında, yurtdışı yerleşiklerin borçlanma senedi varlıkları 7,3 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 12,1 milyar dolar azalmış ve sıcak paradan 19,2 milyar dolar çıkış yaşanmıştır. Mayıs ayında 4,9 milyar dolarlık sıcak para girişi olmuştur. Yurtdışı yerleşikler borsadaki varlıklarını 0,4 milyar dolar, borçlanma senetlerini 2,5 milyar dolar, mevduatlarını 2,5 milyar dolar artırmış, bankalar kısa vadeli kredi kullanımlarını ise 1,2 milyar dolar azaltmıştır.

Türk lirası, siyasi operasyonun etkisiyle, 2025 Mart ayında yüzde 2,4, Nisan ayında yüzde 2,8, Mayıs ayında ise yüzde 1,7 oranında değer kaybetmiştir. 2025 Mayıs ayı geçen yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 1,8, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksi göre ise yüzde 2,8 civarında değer kaybetmiştir. 2025 Mayıs ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 20,2 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 35,4, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 23,1 olmuştur. 2025 yılı Mayıs ayı itibariyle Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 7,2 değerlenirken, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 1 oranında değer kaybetmiştir.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Mayıs döneminde yüzde 74,5 iken, 2025 yılı Ocak-Mayıs döneminde yüzde 72,9’a gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 90,3’ten yüzde 89,3’e düşmüştür. Orandaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Mayıs döneminde  ihracat yüzde 3,4 oranında artarken, ithalat yüzde 5,8 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı değişmezken, ara malı ithalatı yüzde 5,9, tüketim malı ithalatı  yüzde 10,7 oranında artış göstermiştir.