2025 Haziran-Ödemeler Dengesi Gelişmeleri

 

2025 HAZİRAN- ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ

(Zafer YÜKSELER, 12 Ağustos 2025)

2024 Ocak-Haziran döneminde 14.359 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, 2025 Haziran ayında 2.006 milyon dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 23.092 milyon dolar açık vermiştir. Cari açıktaki artış büyük ölçüde dış ticaret dengesindeki bozulmadan kaynaklanmıştır. 2024 yılı Ocak-Haziran döneminde 42.502 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 yılı Haziran ayında 8.173 milyon dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 49.438 milyon dolar olmuştur. Haziran ayında ihracat, bir önceki aya göre, yüzde 17,3, ithalat ise yüzde 8,8 oranında gerilemiştir. Ocak-Haziran döneminde ihracat 126,2 milyar dolardan 131,4 milyar dolara, ithalat ise 168,7 milyar dolardan  180,8 milyar dolara yükselmiştir.

2025 Haziran ayında parasal olmayan altın dengesinde iyileşme, enerji dengesinde sınırlı bir bozulma gözlenmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç dış ticaret açığı 2024 yılı Ocak-Haziran döneminde 12,3 milyar dolar iken, 2025 Haziran ayında 3,6 milyar dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 15,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç cari işlemler dengesi fazlası ise Ocak-Haziran döneminde 15,8 milyar dolardan  10,5 milyar dolara gerilemiştir.

2024 Ocak-Haziran döneminde 23,4 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi 2025 Haziran ayında 6 milyar dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 23,5 milyar dolar fazla vermiştir. Net seyahat gelirlerinin 2025 yılı  Ocak-Haziran döneminde sadece 0,3 milyar dolar artması hizmet gelirleri dengesini olumsuz etkilemiştir. Faiz, portföy, kar transferleri ve ücret ödemelerinden oluşan “birincil gelir dengesi” , geçen yıl Ocak-Haziran döneminde 7,6 milyar dolar, bu yıl ise 9,3 milyar dolar açık vermiştir.

2024 Ocak-Haziran döneminde 6,3 milyar dolar gerileyen resmi rezerv varlıklar, 2024 yılı genelinde 0,6 milyar dolar artış göstermişti. 2025 Mart ayındaki siyasi gelişmelerin etkisiyle  resmi rezervler Mart ayında 15,1 milyar dolar, Nisan ayında da 25 milyar dolar gerilemişti. Mayıs ayında resmi rezerv varlıklar  13,5 milyar dolarlık artmış, Haziran ayında ise tekrar 4,1 milyar dolar düşüş gerçekleşmiştir. Böylece Ocak-Haziran dönemindeki rezerv azalışı 27,2 milyar dolar olmuştur. Geçen yıl Ocak-Haziran döneminde 6,7 milyar dolar artan bankaların rezervleri, 2025 yılı Haziran ayında 7 milyar dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 6,6 milyar dolar yükselmiştir. 2024 Ocak-Haziran döneminde negatif 6,3 milyar dolar olan Net Hata ve Noksan kalemi, Haziran ayında pozitif 0,6 milyar dolar olmuş, 2025 yılı Ocak-Haziran döneminde ise negatif 3,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

                2025 Ocak ayında sıcak para girişinde önemli bir artış olmuş, takip eden aylarda dalgalanma gözlenmiştir. Mart ayı sonundaki siyasi operasyonların etkisi Nisan ayında belirginleşmiştir. 2025 Nisan ayında, yurtdışı yerleşiklerin borçlanma senedi varlıkları 7,3 milyar dolar, bankaların kısa vadeli kredi kullanımları ise 12,1 milyar dolar azalmış ve sıcak paradan 19,2 milyar dolar çıkış yaşanmıştır. Mayıs ayında 5,1 milyar dolar, Haziran ayında 1,4 milyar dolar sıcak para girişi olmuştur. Böylece 2024 Ocak-Haziran döneminde 25,1 milyar dolar olan sıcak para girişi, 2025 yılında 0,4 milyar dolar çıkışa dönüşmüştür. 2025 Ocak-Haziran döneminde yurtdışı yerleşikler borsadaki varlıklarını 0,5 milyar dolar, mevduatlarını 8,1 milyar dolar artırmış, bankalar kısa vadeli kredi kullanımlarını 9,6 milyar dolar azaltmıştır.

Türk lirası, 19 Mart’taki siyasi operasyonun etkisiyle değer kaybetmiştir. 2025 Haziran ayı geçen yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, Türk lirası TÜFE ve Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endekslerine göre yüzde 3,3, değer kaybetmiştir. 2025 Haziran ayında ortalama dolar kuru, geçen yıla göre, yüzde 21,2 oranında artmıştır. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı yüzde 35,1, yıllık Yİ-ÜFE artışı ise yüzde 24,5 olmuştur. 2025 yılı Haziran ayı itibariyle Türk lirası TÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 4,7 değerlenirken, Yİ-ÜFE bazlı Reel Kur Endeksine göre yüzde 2,1 oranında değer kaybetmiştir.

                İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 yılı Ocak-Haziran döneminde yüzde 74,8 iken, 2025 yılı Ocak-Haziran döneminde yüzde 72,7’ye gerilemiştir. Parasal olmayan altın ve enerji hariç ihracat/ithalat oranı ise yüzde 90,4’ten yüzde 88,4’e düşmüştür. Orandaki bozulma büyük ölçüde ithalattaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2025 yılı Ocak-Haziran döneminde  ihracat yüzde 4,1 oranında artarken, ithalat yüzde 7,2 oranında yükselmiştir. Bu dönemde, yatırım malı ithalatı yüzde 2, ara malı ithalatı yüzde 6,7, tüketim malı ithalatı ise yüzde 13,9 oranında artış göstermiştir.