İşgücü Göstergeleri ve Çalışan Emekliler (2022-2025)

 

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ VE ÇALIŞAN EMEKLİLER

(Zafer YÜKSELER, 20 Ağustos 2025)

                TÜİK tarafından yayınlanan “İşgücü İstatistiklerine” göre emekliler, “İşgücüne Dahil Olmayanlar” grubunda yer almaktadır. Ancak, işgücü anketlerinde çalıştıklarını beyan eden emekliler “İstihdama” dahil edilmektedir. İşgücü istatistiklerinde “Emekli” olduklarını beyan eden kişilerin sayısı 2022-IV çeyreğinde 5.055 bin kişi iken bu sayı 2025-II döneminde 3.562 bin kişiye gerilemiştir.  Sosyal Güvenlik Kurumundan “Yaşlılık Aylığı” alan emekli sayısı ise bu dönemde 2.691 bin kişi artarak 12.190 bin kişiye yükselmiştir (Tablo:1, SGK 2025 yılı verileri Mayıs ayına aittir). Emekli olanların yüzde 90’dan fazlasını 4/A (SSK) kapsamında çalışan ücretliler oluşturmuştur.

                Emeklilerin tekrar çalışmaya başlamaları durumunda, ilke olarak, emekli aylıkları kesilmektedir. Emekli olanlardan tekrar işe başlayanların, emekli aylıkları yanı sıra ücret alabilmeleri için prime esas kazançlarının yüzde 32’si oranında “Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP)” ödenmesi gerekmektedir. SGDP ödenmeden çalışanların büyük bir kısmı kayıt dışı çalışmaktadırlar. 2023 yılında uygulamaya giren ETY düzenlemesi sonucunda yaşlılık aylığı alan kişi sayısında ve SGDP ödeyerek çalışanlarda önemli bir yükseliş gözlenmiştir. 2022-IV çereğinde SGDP ödeyerek çalışan emekli sayısı 946 bin kişi iken, bu sayı 2025 Mayıs ayında 2.159 bin kişiye yükselmiştir (Tablo:1). Bu dönemde emekli olan 2.442 bin kişinin yüzde 47,1’i SGDP ödeyerek çalışmaya devam etmiştir.

TABLO:1-İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ VE YAŞLILIK AYLIĞI ALANLAR (1)                           (Bin Kişi)

	2022-IV	2023-IV	2024-IV	2025-II	Fark(2)
TÜİK İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ (1)
1.İşgücü (15+)	34.443	35.049	35.701	35.536	1.093
2.İstihdam	31.566	32.020	32.658	32.623	1.057
3.İşgücüne Dahil Olmayanlar	29.937	30.588	30.387	30.794	857
a.Emekliler	5.055	5.139	4.124	3.562	-1.493
b.Potansiyel İşgücü (2)	2.796	3.589	4.750	5.109	2.313
c.Ev İşleriyle Meşgul Kadınlar	9.663	8.606	6.657	5.354	-4.309
c.Diğerleri (eğitim,çalışamaz halde ve diğerleri)	12.423	13.254	14.856	16.769	4.346
4.Genişletilmiş İşgücü (1+3.b)	37.239	38.857	39.672	40.645	3.406
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU İSTATİSTİKLERİ
1.Yaşlılık (Emekli) Aylığı Alanlar Toplamı	9.499	11.509	12.028	12.190	2.691
a.4/A (SSK)	6.275	8.088	8.563	8.717	2.442
b.4/B (BAĞKUR)	1.641	1.773	1.798	1.798	157
c.4/C (EMEKLİ SANDIĞI)	1.583	1.649	1.667	1.675	92
2.Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyenler	946	1.865	2.105	2.159	1.213

Kaynak: TÜİK ve SGK

(1)TÜİK verileri ilgili yılın son çeyrek verisidir. SGK verileri yıl sonu verileridir. SGK 2025 yılı verisi Mayıs ayına aittir.

(2)İş bulma ümidi olmayan ve iş aramayanların toplamından oluşmaktadır.

(3)2025-II dönem ile 2022-IV dönem farkıdır.

                İşgücü anketlerinde emekli olduklarını beyan edenlerle, SGK’dan emekli aylığı alan kişi sayıları arasındaki fark son yıllarda gittikçe açılmıştır. Emeklilerin bir kısmı SGDP primi ödeyerek tekrar kayıtlı  çalışırken, kayıt dışı çalışan veya potansiyel işgücüne dahil olanların sayısında önemli bir artış olduğu tahmin edilmektedir. 2022-IV çeyreğinde yaşlılık aylığı alanlar ile işgücüne dahil olmayan emekli sayısı arasındaki fark 4.444 bin kişidir. Bu fark EYT ve emekli aylıklarındaki düşüklüğün etkisiyle, 2025-II çeyreğinde 8.628 bin kişiye yükselmiştir (Tablo:2, Grafik:1). Çalışan veya potansiyel işgücüne dahil olan 8.628 bin emeklinin 2.159 bin kişisi SGDP ödeyerek kayıtlı çalışırken, 6.469 bin kişisinin kayıt dışı çalıştığı veya potansiyel işgücüne dahil olduğu anlaşılmaktadır (Grafik:2). Kendi nam ve hesabına çalışanlar ile işverenlerin emeklilik sonrasında da mevcut işlerine devam ettikleri yaygın bir şekilde görülmektedir. Ayrıca, doktor, avukat, mühendis, öğretmen, sanatçı, teknisyen gibi meslek sahiplerinin emeklilik sonrasında da mesleklerini sürdürdükleri bilinmektedir.

                2021 ve 2022 yıllarında çalışanların ücretlerindeki reel gerileme, 2023 yılında EYT’den yararlanarak emekli olma isteğini önemli ölçüde artırmıştır. EYT sayesinde erken emekli olanlar, aktif olarak çalışmaya devam ederken, çalışma geliri yanı sıra, emekli aylığı ile kıdem ve ihbar tazminatı alma imkanına da kavuşmuşlardır. 2020 yılında SGK tarafından ödenen emekli aylıklarının GSYH’ya oranı yüzde 6,8 iken, bu pay 2022 yılında yüzde 4,5’e düşmüş, EYT nedeniyle emekli sayısındaki artışın etkisiyle 2023 yılında yüzde 5,3’e, 2024 yılında ise yüzde 6,2’ye yükselmiştir. 2025 yılında da bu oranın yüzde 6 civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Emekli aylıklarındaki düşüklüğün etkisiyle, emekli sayısındaki olağanüstü artışa karşın, emekli aylık ödemelerinin GSYH’ya oranı 2020 yılı seviyesinin altında kalmış bulunmaktadır.

                Emeklilerin tekrar çalışmasını etkileyen iki temel unsur bulunmaktadır. Bunlar, erken yaşta emeklilik ve emekli aylıklarının yetersiz olmasıdır. Özellikle yaşlı ve sağlıksız emekliler ile meslekleri emeklilik sonrası çalışmaya uygun olmayan kişilerin, emeklilik dönemlerinde yokluk ve sıkıntı içinde yaşamlarını sürdürmek zorunda kalmaları önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.   

Tablo:2-Yaşlılık Aylığı Alan, Çalışan/Potansiyel İşgücüne Dahil Emekliler  (Bin Kişi)       Yaşlılık Aylığı Alan   Çalışan/Pot. İşgücüne Dahil Emekliler     SGDP Ödeyen   Kayıtdışı Çalışan/ Pot.İşgücü. Dahil Eme. 2022-1 9.378 4.258 864 3.395 2 9.434 4.357 921 3.436 3 9.471 4.309 936 3.373 4 9.499 4.444 946 3.498 2023-1 9.544 4.460 1.397 3.063 2 10.731 5.549 1.759 3.791 3 11.259 6.139 1.869 4.270 4 11.509 6.370 1.865 4.505 2024-1 11.671 7.043 1.944 5.099 2 11.791 7.418 2.023 5.395 3 11.912 7.595 2.078 5.517 4 12.028 7.904 2.105 5.790 2025-1 12.171 8.268 2.100 6.168 2 12.190 8.628 2.159 6.469 Kaynak: SGK, TÜİK ve kendi hesaplamalarımız.