2024 ŞUBAT: SGK TEMEL VERİLERİ VE FİNANSMAN DURUMU

 

2024 ŞUBAT: SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ TEMEL VERİLERİ VE

 SGK FİNANSMAN DENGESİ

(Zafer YÜKSELER, 6 Mayıs 2024)

ZORUNLU SİGORTALI SAYISI: 2023 şubat ayında 23,2 milyon kişi olan zorunlu sigortalı sayısı, 2024 yılı şubat ayında 22,8 milyon kişiye gerilemiştir. 4/C kapsamında çalışan (Emekli Sandığı) memur sayısı 2023 yılı şubat ayına göre 377 bin kişi artarken, 4/B kapsamında çalışan (BAĞKUR) sayısı 171 bin kişi, 4/A kapsamında çalışan (SSK) sayısı ise 560 bin kişi azalmıştır. Zorunlu sigortalı sayısındaki düşüş büyük ölçüde EYT’den kaynaklanmıştır. 4/A kapsamındaki zorunlu sigortalı sayısındaki düşüşün bir diğer nedeni de kamuda çalışan sözleşmeli personelin memur kadrosuna geçirilmesidir. Bu nedenle 4/C kapsamındaki memur sayısı da artmıştır.

YAŞLILIK AYLIĞI ALANLAR: 2023 yılı şubat ayında 9.5 milyon kişi yaşlılık aylığı alırken, bu sayı 2024 yılı şubat ayında 11,6 milyon kişiye yükselmiştir. Yaşlılık aylığı alan kişi sayısı bu dönemde 2,1 milyon kişi artmıştır. Bu artışın 1,9 milyon kişisi 4/A kapsamında çalışanlardan gelmiştir. Zorunlu Aktif Sigortalı/Yaşlılık Aylığı Alanlar oranı, 2023 şubat ayında 2,43 iken  bu oran 2024 şubat ayında ise 1,97’ye gerilemiştir. Önümüzdeki dönemde, istihdamda yavaşlama olması durumunda, bu oranın daha da bozulması beklenmektedir.

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ ÖDEYENLER: Emekli olanlardan tekrar işe başlayanların, emekli aylıkları yanı sıra ücret alabilmeleri için prime esas kazançlarının yüzde 32’si oranında sosyal güvenlik destek primi ödemeleri gerekmektedir. 2023 yılı şubat ayı itibariyle, emekli olup çalışan ve sosyal güvenlik destek primi ödeyen kişi sayısı 920 bin kişidir. Bu sayı EYT etkisiyle 989 bin kişi artarak 2024 yılı şubat ayında 1.909 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde yaşlılık aylığı almaya başlayan 2.087 bin kişinin yüzde 47,3’ü tekrar çalışmaya başlamış ve SGK’ya prim ödemiştir.

TOPLAM AYLIK VE GELİR ALANLAR: Sosyal güvenlik sistemi yaşlılık aylığı yanı sıra ölüm aylığı, iş görememezlik aylığı, malul aylığı, vazife malul aylığı, vatani hizmet tertibinden aylık ödemeleri de yapmaktadır. 2023 şubat ayında toplam aylık ve gelir alan kişi sayısı 14 milyon kişi iken, bu sayı 2024 şubat ayında 16,2 milyon kişiye yükselmiştir.

ASGARİ ÜCRET VE EMEKLİ AYLIKLARI: Asgari ücret 2023 ocak ayında yüzde 54,6, temmuz ayında ise yüzde 34 oranında artırılmıştır. 2023 yılında emekli aylıkları ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında da yüzde 25 oranında artırılmıştır. 2023 mart ayında en düşük emekli aylığı 5.500 liradan 7.500 liraya çıkartılmış ve yıl sonuna kadar aynı seviyede tutulmuştur. 4/B ve 4/A kapsamındaki emeklilerin önemli bir kısmının kök aylıkları 7.500 liranın altında bulunmaktadır. Bu kişilerin aylıkları Hazineden yapılan transferle karşılanmaktadır. Temmuz ayında asgari emekli aylığı 7.500 lirada sabit tutulduğundan, bu grupta yer alan tahminen 5-6 milyon kişinin gelirlerinde bir artış yapılmamıştır. 2023 yılı temmuz-aralık döneminde TÜFE enflasyonu yüzde 37,6 oranında yükselmiştir. Enflasyondaki bu yükseliş nedeniyle 2023 yılı ikinci yarısında tüm emekli, dul ve yetimler ciddi bir reel gelir kaybına uğramıştır.

2024 yılında asgari ücret yüzde 49,1 oranında artırılmıştır. En düşük emekli aylığı 10.000 liraya yükseltilmiştir. 4/C kapsamındaki memur emeklilerinin emekli aylıkları TİS hükümlerine göre ocak ayında yüzde 49,25 artırılmıştır. 4/A ve 4/B kapsamındaki emeklilerin aylıklarındaki artış ise yapılan ek düzenleme ile yüzde 37,5’ten yüzde 49,25’e yükseltilmiş ve tüm emeklilerin aylıkları aynı oranda artırılmıştır.

SGK’dan toplam aylık ve gelir alan dosya sayısına göre hesapladığımız ortalama aylık ödemesi 2023 ocak-şubat döneminde 6.826 lira, 2024 ocak-şubat döneminde ise 12.960 lira olmuştur. Ortalama aylık ödemenin asgari ücrete oranı yüzde 80,2’den yüzde 76,2’ye gerilemiştir.

TOPLAM GELİRLER VE PRİM GELİRLERİ: 2023 yılı ocak-şubat döneminde 240,6 milyar lira olan toplam SGK gelirleri, 2024 yılının aynı döneminde yüzde 132,5 oranında artarak 559,5 milyar liraya yükselmiştir. SGK’nun temel gelir kaynağını prim gelirleri oluşturmaktadır. Aynı dönemde prim gelirlerindeki artış yüzde 118,2 olmuştur. SGK kapsamında çalışan sayısındaki düşüş prim gelirlerindeki artışı sınırlandırmıştır. Ocak-şubat döneminde SGK kapsamındaki aktif sigortalı sayısı yüzde 2,3 oranında azalmış, asgari ücrette ise yüzde 99,9 oranında artış olmuştur.

TOPLAM GİDERLER VE AÇIK: İncelenen dönemde, SGK toplam giderlerindeki artış yüzde 116,2 olmuştur. Bu dönemde emekli aylıkları yüzde 121,3, sağlık harcamaları yüzde 104,1 artmıştır. Sağlık harcamalarının toplam giderler içindeki payı yüzde 25,32ten yüzde 23,9’a gerilemiştir. SGK finansman açığı 23,4 milyar liradan 11,3 milyar liraya gerilemiştir. Bu dönemde, bütçe transferleri yüzde 135,5 oranında artarak 258,7 milyar lira olmuştur.

Tablo:2- SGK GELİR-GİDER DENGESİ

	Ocak-Şubat Dönemi
	2023	2024	% Değişim
1.TOPLAM GELİRLER (Milyon TL.)	240.592	559.466	132,5
Prim Gelirleri	175.802	383.645	118,2
Yapılandırma	1.279	3.991	212,0
Devlet Katkısı	43.273	94.696	118,8
Ek Ödeme	6.924	14.385	107,8
Faturalı Ödemeler ve Ek Karşılıklar	10.685	58.583	448,3
Diğer Gelirler	2.629	4.166	58,5
2.TOPLAM GİDERLER (Milyon TL.)	263.991	570.789	116,2
Emekli Aylıkları	179.558	397.366	121,3
Ek Ödeme	7.904	16.159	104,4
Sağlık Harcamaları	66.855	136.476	104,1
Faturalı Ödemeler	4.564	10.649	133,3
Diğer Giderler	5.110	10.139	98,4
3.AÇIK (Milyon TL.)	-23.399	-11.323	-51,6
BÜTÇE TRANSFERLERİ (Milyon TL.) (1)	109.769	258.660	135,6
Asgari Ücret (TL/ay)	8.507	17.002	99,9
Ortalama Aylık Ödeme (TL/ay) (2)	6.826	12.960	89,9
Ortalama Aylık/Asgari Ücret (%)	80,2	76,2
Toplam Gelir/Toplam Gider (%)	91,1	98,0
Prim Gelirleri/Emekli Aylıkları (%)	97,9	96,5
Sağlık Harcamaları/Toplam Gider (%)	25,3	23,9

Kaynak:SGK.

(1)Bütçe transferleri ek ödeme, devlet katkısı, kamu görevlilerinim emekli ikramiye ve tazminatlarına ilişkin faturalı

Ödemeler ve açık finansmanı yanı sıra firmalara ait prim ve AR-Ge teşviği ile GSS prim desteğini de kapsamaktadır.

(2)Ocak-şubat dönemi emekli aylık ödemesinin aynı dönemdeki aylık-gelir alan dosya sayına bölümüdür.