2023 YILI TÜKETİM HARCAMALARI ANKETİ (Temel Gelir Kaynağına Göre Haneler ve Tüketimleri)

 

TEMEL GELİR KAYNAĞINA GÖRE HANE SAYILARI VE TÜKETİM HARCAMALARI

(Zafer YÜKSELER, 11 Haziran 2024)

                TÜİK, 2023 yılı tüketim harcamaları anketini açıklamıştır. 2022 yılında hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 12.159 liradan, 2023 yılında 24.383 liraya yükselmiştir. Kişi başı tüketim harcamasındaki artış yüzde 100,5’tir. Artış oranı maaş-ücret-yevmiye geliri elde eden hanelerde yüzde 101,2, müteşebbis geliri elde eden hanelerde yüzde 113,7, emeklilerde ise yüzde 82,6’dır.

2023 yılında ortalama yıllık TÜFE artışı yüzde 53,9 olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda hane başına aylık tüketim harcaması reel olarak yüzde 30,3 artmaktadır. Reel artış oranları, maaş-ücret-yevmiyelilerde yüzde 30,8, müteşebislerde yüzde 38,9, emeklilerde ise yüzde 18,7’dir.

Tüketim harcaması anketinden yıllık toplam tüketim değeri 2023 yılında 7.788 milyar lira olarak hesaplanmaktadır (Aylık Tüketim Harcaması*12*Toplam Hane Sayısı). GSYH serinde yer alan “Yerleşik Hanehalkı Tüketim Harcaması” ise 15.540 milyar liradır. Anketteki tüketim harcaması toplamı GSYH serisindeki tüketimin yüzde 50,11’i kadardır. Bu oran geçen yıl yüzde 45,15’tir.

Tüketim anketindeki hane tiplerine göre yıllık nominal tüketim artışları ve anketin temsil oranındaki yükselme dikkate alındığında, gerek TÜFE gerek yerleşik hanehalkı tüketim deflatörlerinde sorun olduğu görülmektedir. GSYH serine göre 2023 yılında yerleşik hanehalkının reel tüketim artışı yüzde 12,8 iken, tüketim anketinden hesaplanan reel tüketim artışı TÜFE enflasyonuna göre yüzde 30,3, yerleşik hanehalkı tüketim deflatörüne göre ise yüzde 25,2’dir.

Bu durumda iki olasılık bulunmaktadır;

1.      Ankete katılan kişiler tüketim harcamalarını abartmaktadırlar,

2.      TÜFE ve yerleşik hanehalkı tüketim deflatörü düşük hesaplanmaktadır.

Son yıllarda toplumdaki çoğunluğun gelirleri ve hayat pahalılığı konusundaki şikayetleri ile TÜİK verilerine ilişkin güvensizlikteki artış dikkate alındığında ikinci olasılığın geçerli olduğu, TÜFE enflasyonunun gerçek enflasyonu yansıtmadığı düşünülmektedir.