2024 Temmuz-Eylül Dönemi-Sanayi Sektöründe Reel Birim Ücret

 

2024 Temmuz-Eylül Döneminde Sanayi Sektöründe Reel Birim Ücret

(Zafer YÜKSELER, 22 Kasım 2024)

                 TÜİK, 2024 Temmuz-Eylül dönemine ilişkin 2021=100 bazlı yeni işgücü girdi göstergelerini açıklamıştır. 2024 yılı 3.çeyreğinde sanayi sektöründe çalışılan saat endeksi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,2, yıllık ortalamada ise yüzde 2,7 oranında gerilemiştir. Sanayi üretim endeksi 2024 yılı 3.çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,9 gerilerken, yıllık ortalamalara göre yüzde 0,4 oranında artmıştır. Saatlik işgücü verimi 3.çeyrekte yüzde 0,3 oranında yükselmiş, saatlik işgücü maliyeti de (kazanç) yüzde 79,6 oranında artmıştır.  İşgücü verimine göre düzeltilmiş nominal birim ücret ise (İşgücü maliyeti(kazanç)/İşgücü verimi) yılın 3.çeyreğinde yıllık olarak yüzde 79,1 oranında yükselmiştir (Tablo:1). Bu dönemde TÜFE yüzde 54,1, Yİ-ÜFE yüzde 36,6 oranında artış gösterdiğinden, sanayi sektöründe TL cinsinden reel birim ücret TÜFE’ye göre yüzde 16,2, Yİ-ÜFE’ye göre ise yüzde 31,1 oranında artmıştır. Aynı dönemde dolar cinsinden reel birim ücret yüzde 43,4, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 42,2 oranında artış göstermiştir.

                Yıllık ortalamalar incelendiğinde, 2024 yılı 3. çeyreğinde saatlik işgücü verimi yüzde 3,1, işgücü maliyeti (kazanç) yüzde 106,5, nominal birim ücret ise yüzde 100,5 artmıştır. TÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 22,9, Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret yüzde 38,6, dolar cinsi reel birim ücret yüzde 35,6, Euro cinsi reel birim ücret ise yüzde 33,8 oranında yükselmiştir (Tablo:1).    

Tablo:1-Sanayi Sektörüne İlişkin Göstergeler ve Birim Ücret Endeksi (2021=100)   III. Çeyrek (Temmuz-Eylül)  Yıllık Ortalama 2023 2024 % Değişim 2023 2024 % Değişim Çalışılan Saat Endeksi 110,5 107,0 -3,2 108,7 105,84 -2,7 Üretim Endeksi 109,4 106,2 -2,9 106,1 106,5 0,4 Saatlik İşgücü Verimi 99,0 99,3 0,3 97,6 100,6 3,1 Saatlik İşgücü Kazanç Endeksi (1) 393,2 706,2 79,6 301,8 623,1 106,5 TÜFE Endeksi 284,0 437,6 54,1 234,1 382,7 63,5 Yİ-ÜFE 367,0 501,3 36,6 313,1 453,4 44,8 Dolar Endeksi 302,2 377,5 24,9 239,5 352,9 47,3 Euro Endeksi 279,2 351,6 25,9 217,4 324,7 49,3 Nominal Birim Ücret (2) 397,3 711,5 79,1 309,7 621,0 100,5 Reel Birim Ücret Endeksi                 TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre (3) 139,9 162,6 16,2 130,8 160,7 22,9     TL. Cinsi-Yİ-ÜFE’ye Göre 108,3 141,9 31,1 97,9 135,7 38,6     Dolar Cinsi 131,4 188,5 43,4 128,7 174,5 35,6     Euro Cinsi 142,3 202,3 42,2 141,7 189,6 33,8 Kaynak:TÜİK ve kendi hesaplamalarımız. (1) İşgücü Kazanç Endeksi, EYT’liler için yapılan kıdem/ihbar tazminatı ödemelerini kapsamamaktadır. (2) Nominal Birim Ücret= Saatlik İşgücü Kazancı/Saatlik İşgücü Verimi. (3) Reel Ücret Endeksi-TL. Cinsi-TÜFE’ye Göre= Nominal Birim Ücret/TÜFE Endeksi

2015 sonrası dönemde TÜFE bazlı reel birim ücret endeksinde istikrar gözlenirken, dolar ve Yİ-ÜFE bazlı reel birim ücret gerilemiştir (Grafik:2). Özellikle 2015 yılı 3.çeyreğinden itibaren, işgücü verimliliğindeki artışın da katkısıyla, dolar cinsi reel birim ücret endeksinde hızlı bir düşüş olduğu görülmektedir. Ancak bu eğilim 2022 yılı ikinci yarısından itibaren tersine dönmüştür. Bu dönemde işgücü maliyetlerindeki yükseliş, TÜFE, dolar ve Euro cinsi reel birim ücretlerde artış eğilimini başlatmıştır. 2023 yılında nominal birim ücret endeksindeki artışın yüzde 100’ü aşması reel birim ücret endekslerinin de hızla yükselmesine neden olmuş, bu eğilim 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde de devam etmiştir. Bu durumun ithal tüketimi artırdığı, ihracatı olumsuz etkilediği ve 2021 yılı sonrasında sanayi üretim endeksi ile çalışılan saat endeksi büyümesinde önemli bir yavaşlamaya neden olduğu görülmektedir.  

Hayat pahalılığı ve geçim sorununun arttığı bir dönemde, reel birim ücretlerdeki bu yükseliş ekonomide ciddi bir ikilemi de beraberinde getirmektedir. Bir taraftan ücret artışları baskı altına alınırken, diğer taraftan döviz kurundaki değerlenme ile enflasyon kontrol edilmeye çalışılmaktadır. Bu durumun geçim sorununu daha da ağırlaştırması yanı sıra, üretim ve istihdamda da yavaşlama ve daralmaya yol açması söz konusudur.